Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2009

Ποιος είναι ο τροφός της πείνας;

Οι επιστήμονες λένε ότι υπάρχουν δεκάδες ορμόνες που ευθύνονται για το γεγονός ότι το στομάχι μας συνδέεται απευθείας με τον εγκέφαλο, προκαλώντας το ακατανίκητο αίσθημα που μπορεί να καταστήσει τον άνθρωπο ληστή της φύσης, κλέφτη αγαθών, ακόμα και δολοφόνο του κατόχου τους. Οι νευροβιολόγοι παρατήρησαν επίσης ότι το ίδιο αίσθημα, που εξακριβωμένα ανασύρει τα φονικά μας ένστικτα, ευθύνεται για την ευφυΐα μας ως είδους. Υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι στη διάρκεια της πείνας μια άλλη ορμόνη, η γρελίνη, εκκρίνεται σε σημαντικές ποσότητες αυξάνοντας τις συνάψεις στον ιππόκαμπο, το κέντρο του εγκεφάλου μας στο οποίο εδράζεται η ικανότητα μνήμης και εκμάθησης.

Αυτό μπορεί με τη σειρά του να σημαίνει τρία πράγματα. Πρώτον, ότι σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι που βασανίζονται αυτή την περίοδο από την πείνα υφίστανται μια δοκιμασία που απλώς αυξάνει την ευφυΐα τους. Επομένως, αντί να τους οικτίρουμε, θα πρέπει να τους μακαρίζουμε. Δεύτερον, ότι τα επιθετικά ανθρώπινα ένστικτα που αφυπνίζει η πείνα είναι τελικά δείκτες ευφυΐας και υψηλού IQ. Και τρίτον, ότι αν οι πεινώντες και οι διψώντες της υφηλίου εγκαταλείψουν τις περιοχές των μεγάλων λιμών και ορμήσουν στις κοινωνίες της αφθονίας, στις προθήκες και στα κατάφορτα τραπέζια τους, αυτές θα πρέπει όχι απλώς να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα την επιδρομή, αλλά και να τη χειροκροτήσουν ως ένα λαμπρό διανοητικό άλμα της ανθρωπότητας.

Ωστόσο, αν έχω αντιληφθεί σωστά, όλες αυτές οι παράφωνες, στριγκές κραυγές που βγάζουν τις τελευταίες μέρες οι διεθνείς οργανισμοί, οι G8, η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την απειλή της πείνας, δεν είναι μια εγκάρδια πρόσκληση προς τους πεινώντες του αναπτυσσόμενου κόσμου, μια προσφορά να μοιραστούν την τροφή του κορεσμένου αναπτυγμένου κόσμου. Κάθε άλλο. Οι τεχνοκράτες της διατροφικής οικονομίας προσπαθούν απεγνωσμένα να κρατήσουν της γης του πεινασμένους στις εστίες τους. Στα στείρα χωράφια τους, στις ξεραμένες πεδιάδες τους, στους άδειους πάγκους των αγορών τους. Με επισιτιστική βοήθεια και τη γνωστή διεθνή φιλανθρωπία. Μακριά από μας κι όπου να ’ναι. Μοιάζει με τη συμπεριφορά μας απέναντι σ’ ένα πεινασμένο, αγριεμένο σκυλί. Του πετάμε μ’ ευχαρίστηση τα αποφάγια μας, αρκεί να το κρατήσουμε σε απόσταση ασφαλείας. Βεβαίως, κάτι τέτοιο είναι αποτελεσματικό για λίγο, αλλά όχι για πάντα.

Η ιστορία της ανθρωπότητας, κατά κάποιον τρόπο, είναι μια ιστορία της πείνας. Η πείνα, πράγματι, είναι κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης ευφυΐας. Ενδεχομένως αυτό υπαινίσσεται και η χριστιανική παράδοση που χαρακτηρίζει μακάριους τους πεινώντες και διψώντες. Θεωρεί τη στέρηση σαν μέθοδο εκπαίδευσης στην πίστη και συνεπώς την πίστη έκφραση ευφυΐας (δεν επεκτείνομαι, δεν σχολιάζω για να μη θεωρηθώ προκατειλημμένος, αλλά παραπέμπω στο σχετικό απόσπασμα έργου του Ιονέσκο στην ένθετη στήλη, που παρουσιάζει ακριβώς μια τέτοια διαδικασία).

Στην πείνα, λοιπόν, οφείλουμε πολλά από τα τεχνολογικά άλματα της ανθρωπότητας, την εξέλιξή μας από κυνηγοί-συλλέκτες σε έξυπνους παραγωγούς. Αλλά η ιστορία της πείνας δεν είναι μόνο μια συναρπαστική παράθεση λαμπερών τεχνολογικών επιτευγμάτων, εφευρέσεων και πνευματικών αλμάτων. Είναι μια ιστορία γκραν γκινιόλ. Μια ιστορία αίματος. Πόλεμοι, εξεγέρσεις, μεταναστεύσεις ορδών από πεινασμένους που μετέτρεπαν τη γη που διέσχιζαν σε κόλαση, πριν καταλύσουν στα εδάφη που θα γίνονταν ο παράδεισός τους. Sic transit gloria mundi. Η πείνα είναι το υπόστρωμα των επιτευγμάτων για τα οποία επαίρεται ο δυτικός πολιτισμός.

Η πείνα είναι και ο πυρήνας ενός πιο σύνθετου συμπλέγματος αισθημάτων που εξελίσσει τη διατροφή σε γαστρονομία, τη σίτιση σε μαγειρική, τον κανιβαλισμό σε πολιτισμό. Το περιγράφει έξοχα ο μακαρίτης Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν: «Τρώω σημαίνει σκοτώνω και καταβροχθίζω μια ύπαρξη που πριν ήταν ζωντανή, είτε πρόκειται για ζώο είτε για φυτό.

Εάν καταβροχθίζαμε απευθείας το νεκρό ζώο… θα θεωρούμασταν άγριοι. Αν όμως μαρινάρουμε το ζώο, για να το μαγειρέψουμε στη συνέχεια με αρωματικά χόρτα από την Προβηγκία και μ’ ένα ποτήρι γλυκό κρασί, τότε έχουμε πραγματοποιήσει ένα εξαιρετικό πολιτιστικό εγχείρημα, το οποίο όμως δεν παύει να βασίζεται στην αγριότητα και στον θάνατο». Αυτά τα υψηλής αισθητικής γούστα ώθησαν, κατά μία εκδοχή, τους σταυροφόρους στην απελευθέρωση των Αγίων Τόπων που κατά τύχη συνέπιπταν με τον δρόμο των μπαχαρικών. Και ανάλογα αισθήματα έχουν ωθήσει τους εκλεπτυσμένους ουρανίσκους της Δύσης στην αναζήτηση των πιο εξωτικών αγαθών, στην κατάκτηση των πιο απομακρυσμένων αγορών. Η ικανοποίηση της πείνας είναι, λοιπόν, το πυρηνικό ένστικτο που διαμόρφωσε τον κόσμο μας, που τον διαχώρισε σε παραγωγούς και καταναλωτές, σε κοινωνίες αφθονίας και στέρησης.

Συμβαίνει, όμως, το εξής παράδοξο. Ενώ η ανθρωπότητα έχει απομακρυνθεί εδώ και χιλιετίες από το μοντέλο του «κυνηγού-συλλέκτη», ενώ έχει φτάσει σ’ ένα επίπεδο ευφυΐας (πάντα χάρη στην πείνα) και τεχνολογίας που θα έπρεπε να καταστήσουν άγνωστη τη λέξη λιμός, οι μεγάλοι λιμοί θερίζουν κάθε χρόνο εκατομμύρια ζωές, σαρώνουν δεκάδες χώρες και έχουν γίνει σήμα κατατεθέν της γεωπολιτικής του χάους. Οι κρίσεις τροφής της Ιστορίας ήσαν συχνοί, αλλά οι μεγάλοι λιμοί ήταν μετρημένοι στα δάκτυλα. Εξελίχθηκαν σε ακραίες κλιματικές ή κοινωνικές συνθήκες και τα καταστροφικά τους αποτελέσματα απορροφούνταν από τη διατροφική αυτάρκεια των πληθυσμών της υπαίθρου που τρέφονταν σύμφωνα με τις παραγωγικές τους δυνατότητες. Ο 20ός και ο 21ος αιώνας διαψεύδουν τη βεβαιότητα ότι ο οικουμενικός -πλέον- καπιταλισμός καθιστά την πείνα άγνωστη λέξη. Το αντίθετο μάλιστα. Από τη γενοκτονία της Μπιάφρα στη Νιγηρία, που πριν από 40 χρόνια έγινε το φόβητρο των ανόρεκτων παιδιών της Δύσης, μέχρι σήμερα οι διατροφικές κρίσεις έχουν σχεδόν αποκτήσει την περιοδικότητα των επιχειρηματικών κύκλων. Και αφορούν πληθυσμούς δισεκατομμυρίων, όχι μεμονωμένες νησίδες δυστυχίας. Στην Ασία ή στην Αφρική αφορούν, βεβαίως, την επιβίωση με ένα κομμάτι ψωμί ή μια χούφτα ρύζι – στην κυριολεξία. Αλλά και στην ανέμελη Ευρώπη ή Βόρεια Αμερική, το τραπέζι της αφθονίας, απόλυτα εξαρτημένο από την παραγωγή του σταριού στην Ουκρανία ή τη σοδειά ρυζιού στην Ασία, είναι πια εξαιρετικά ευπαθές. Οι άνθρωποι των καπιταλιστικών μητροπόλεων, όμηροι ενός πολυδαίδαλου πλανητικού δικτύου παραγωγής και διανομής τροφίμων, είναι ίσως οι πιο εκτεθειμένοι στον λιμό του μέλλοντος, κι ας ασχολούνται προς το παρόν με τις παρενέργειες της παχυσαρκίας ή της υψηλής χοληστερίνης.

Η ιστορία της πείνας δεν έχει κλείσει, λοιπόν. Πιθανώς να ζούμε ήδη τους κορυφαίους της σταθμούς. Το θέμα είναι γιατί. Η πείνα δεν έχει άλλον φίλο εκτός από τον τροφοδότη της, έλεγε ο Αριστοφάνης. Αυτό είναι το ερώτημα. Ποιος είναι ο τροφός της πείνας; Μεμονωμένους ενόχους θα βρούμε πολλούς: τον τζογαδόρικο καπιταλισμό που έχει μετατρέψει τους πόρους ύπαρξης σε χρηματιστηριακές αξίες, τις κλιματικές αλλαγές που ερημοποιούν εύφορες πεδιάδες, τη φάμπρικα των βιοκαυσίμων που εν ονόματι της οικολογίας κλέβει ζωτικό χώρο από τη διατροφική γεωργία, τους εμφύλιους πολέμους που υποθάλπει η νεοαποικιοκρατία, τη μεταρρυθμιστική λαίλαπα που επιβάλλουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο διεθνείς οργανισμοί. Αλλά, κοινός παρονομαστής όλων αυτών ποιος είναι; Το όνομα αυτής, αγορά. Η αγορά μεταμορφώνει τον αγρότη σε βιομηχανικό εργάτη, το σταροχώραφο σε φάρμα παραγωγής βιομάζας, τις αγροτικές περιοχές σε βιομηχανικές ζώνες, τις καλλιεργητικές πεδιάδες σε Σίλικον Βάλεϋ. Η αγορά «αποφασίζει» για τις κρίσεις υπερπαραγωγής και τις κρίσεις ένδειας, το μαγικό, αόρατο χέρι της μεταφέρει τα πλεονάσματα εκεί που υπάρχουν εισοδήματα και αδειάζει τα ράφια εκεί που ο μέσος καταναλωτής δεν έχει να διαθέσει πάνω από ένα ευρώ τη μέρα. Η αγορά μετατρέπει σε είδος πολυτελείας ένα φρούτο λίγα μέτρα από τον τόπο παραγωγής του, όταν, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά απ’ αυτόν, το ίδιο φρούτο σαπίζει αδιάθετο στο ράφι του πωλητή ή αφάγωτο στο ψυγείο του καταναλωτή. Η αγορά, πιο απελευθερωμένη από ποτέ, καταλύει τα σύνορα στις χώρες της αφθονίας και υψώνει αδιαπέραστα τείχη στις χώρες της ένδειας.

Βεβαίως, της οφείλουμε ότι δεν σιτιζόμαστε πια με ό,τι έχει το μποστάνι μας και ό,τι βγάζει το χωράφι μας. Αλλά, αν υποθέσουμε ότι και η αγορά είναι κατάκτηση της ευφυΐας που απέκτησε το είδος μας παλεύοντας με την πείνα, είναι ταυτόχρονα ένα παράδοξο που προσβάλλει την ευφυΐα αυτή. Καιρός για το επόμενο διανοητικό άλμα.

Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2009

Μοζαμβίκη: 275.000 άτομα χρήζουν επισιτιστικής βοήθειας

Το Εθνικό Ινστιτούτο Διαχείρισης Καταστροφών της Μοζαμβίκης ανακοίνωσε ότι περίπου 275.000 άτομα στη χώρα χρειάζονται επισιτιστική βοήθεια, καθώς η μακρά ξηρασία προκάλεσε καταστροφή των αγροτικών καλλιεργειών σε ορισμένα τμήματα της χώρας.

«Οι νότιες επαρχίες Μαπούτο, Γάζα και Ινχαμπάνε αντιμετωπίζουν διατροφική ανασφάλεια και εργαζόμαστε για να θρέψουμε περίπου 275.000 ανθρώπους, κυρίως τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα παιδιά», δήλωσε ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Διαχείρισης Καταστροφών της Μοζαμβίκης, Τζοάο Ριμπέιρο.

«Αυτή τη στιγμή καταρτίζουμε σχέδιο για να εξακριβώσουμε πόσα τρόφιμα χρειάζονται, δεδομένου και του γεγονότος ότι ακόμα συγκεντρώνουμε πληροφορίες από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές», πρόσθεσε ο Ριμπέιρο.

Η Μοζαμβίκη αναμένεται να έχει συνολική σοδειά 2,6 εκατομμυρίων τόνων σιτηρών εφέτος, δηλαδή η συγκομιδή θα είναι αυξημένη κατά 14% σε σχέση με πέρυσι. Ωστόσο οι ελάχιστες βροχοπτώσεις και οι υψηλές τιμές των τροφίμων στα βόρεια και κεντρικά τμήματα της χώρας έχουν αφήσει πολλούς ανθρώπους χωρίς επαρκή κάλυψη των επισιτιστικών αναγκών τους.

Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2009

Επί τάπητος (ξανά και ξανά και ξανά) κλιματικές αλλαγές, αφοπλισμοί και φτώχεια

Σε μία τρόπον τινά παγκόσμια συνέλευση αναμένεται να εξελιχθεί η 64η γενική συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), οι εργασίες της οποίας αρχίζουν την Τρίτη και θα διεξαχθούν στην έδρα του οργανισμού, στη Νέα Υόρκη. Αυτό μπορεί να συμβεί διότι, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας της Deutsche Welle («DW»), η γενική συνέλευση έχει ένα ασυνήθιστα φορτωμένο πρόγραμμα.

Ενώ θα διεξάγεται η κυρίως συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με βασικό θέμα τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη Γη, θα συνεδριάζουν παράλληλα και οι επιτροπές διαβουλεύσεων σχετικά με τα ζητήματα του αφοπλισμού και της φτώχειας!!! (Μπά πρόλαβαν μεταξύ χαβιαριού και σαμπάνιας να βρούν χρόνο για να ξαναδιαπιστώσουν το πρόβλημα τη πείνας και της φτώχειας;).

Επιπλέον, στη συνέλευση θα παραβρεθούν, εκτός από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, πάνω από 100 ηγέτες, ανάμεσά τους ο Λίβυος ηγέτης Μουαμάρ Καντάφι και ο Ιρανός πρόεδρος Μαχμούτ Αχμαντινετζάντ.

Οι κινήσεις Ομπάμα

Ταυτόχρονα, ο Αμερικανός πρόεδρος, που θα κάνει την πρώτη του επίσημη εμφάνιση στα Ηνωμένα Έθνη, επιδιώκει μια κοινή συνάντηση με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου και τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Αμπάς, με στόχο τη δρομολόγηση νέων ειρηνευτικών συνομιλιών στη Μέση Ανατολή. Πάντως, από πλευράς Λευκού Οίκου, εκφράζεται επιφύλαξη και πως δεν υπάρχουν «μεγάλες προσδοκίες» για αποτελέσματα από τις αυριανές συνομιλίες μεταξύ του Μπαράκ Ομπάμα και των ηγετών των Ισραηλινών και των Παλαιστίνιων. Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Ρόμπερτ Γκιμπς δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο Ομπάμα επιθυμεί «να συνεχίσει να προωθεί την πρόοδο» στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Η συνάντηση των τριών θα είναι η πρώτη που θα γίνει αφότου ο Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ.

Την Τρίτη, εξάλλου, θα γίνει και η συνάντηση για τις κλιματικές αλλαγές, στην οποία εκτιμάται πως θα παραστούν όλοι οι αρχηγοί κρατών. Στο προοίμιο των συναντήσεων της Τρίτης για το κλίμα και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι-μουν εξέφρασε ήδη την ανησυχία του για τους ρυθμούς των διαπραγματεύσεων, λέγοντας πως «ο χρόνος είναι ελάχιστος και οι διαπραγματεύσεις ιδιαίτερα πολύπλοκες».

Ο επικεφαλής της υπηρεσίας του ΟΗΕ για το κλίμα δήλωσε ότι αναμένει από την Κίνα να γίνει «ο παγκόσμιος ηγέτης» στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των συνεπειών από τις κλιματικές αλλαγές, με αφορμή τις ανακοινώσεις που θα κάνει την Τρίτη ο πρόεδρος της Κίνας Χου Ζιντάο για θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής. Ο Ίβο Ντε Μπερ δήλωσε ότι αναμένει από τον πρόεδρο της Κίνας να ανακοινώσει σειρά μέτρων «που θα φέρουν τις κινεζικές εκπομπές αερίων σημαντικά μακριά από το σημείο, στο οποίο βρίσκονται σήμερα».

«Αυτές οι πολιτικές θα φέρουν την Κίνα στη θέση του παγκόσμιου ηγέτη ως προς την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και θα είναι αρκετά ειρωνικό να τις ακούσουμε σε μία χώρα [τις ΗΠΑ] που είναι πεπεισμένη ότι η Κίνα δεν κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει τις κλιματικές αλλαγές», δήλωσε ο Ίβο Ντε Μπερ.

Επίσης, θα συζητηθεί και το ζήτημα της φτώχειας στον πλανήτη, καθώς πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Είναι χαρακτηριστικό πως η συζήτηση πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα αποσκοπεί στο να χαραχθούν οι πρώτες (μετα από τόσες δεκαετίες πάλι πρώτες είναι;) κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες θα συζητηθούν διεξοδικά το ερχόμενο Σαββατοκύριακο και στη Σύνοδο Κορυφής της G20.

Παράλληλα, όμως, με τη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Σεπτεμβρίου, θα διεξαχθεί και ειδική συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών όλων των χωρών - μελών του ΟΗΕ.

Η ελπίδα του Μπαν Κι-μουν

Βασικός στόχος της συγκεκριμένης συνάντησης είναι η διαπραγμάτευση του πρωτοκόλλου για τον τερματισμό των πυρηνικών δοκιμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχουν περάσει 10 χρόνια από την υπογραφή της σχετικής συμφωνίας για τον τερματισμό των πυρηνικών δοκιμών, αλλά πολλές χώρες -μέλη του ΟΗΕ δεν την έχουν ακόμη υπογράψει, μεταξύ των οποίων είναι και οι ΗΠΑ.

Πάντως, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ εκτιμά πως τώρα οι ΗΠΑ θα υπογράψουν το σχετικό πρωτόκολλο. Το ίδιο πιστεύει και ο Γερμανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Εθνη Τόμας Μάτουσεκ: «Νομίζω ότι ο Μπαράκ Ομπάμα μπορεί να καταστήσει σαφές ότι τώρα οι ΗΠΑ θα στρατευθούν ενεργά στην κατεύθυνση της μείωσης των εξοπλιστικών προγραμμάτων, ειδικά των πυρηνικών όπλων και του ελέγχου των πυρηνικών εξοπλισμών», είπε χαρακτηριστικά.

Εξάλλου, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Μίλιμπαντ θα προεδρεύσει την Τετάρτη της Συνόδου των «Έξι» που θα ασχοληθεί με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπως ανακοίνωσε η βρετανική κυβέρνηση.

Αυτή η σύνοδος των «Έξι» (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία) έχει ως στόχο να προετοιμάσει τη σύνοδο της 1ης Οκτωβρίου ανάμεσα στους εκπροσώπους των χωρών αυτών και τον βασικό Ιρανό διαπραγματευτή Σαίντ Τζαλίλι για τον πυρηνικό φάκελο για να δουν αν είναι δυνατόν να βγουν από το σημερινό αδιέξοδο.

Οι συνομιλίες στις αρχές Οκτωβρίου στην Τουρκία θα είναι οι πρώτες σε υψηλό επίπεδο για το ζήτημα αυτό μετά την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα.

«Είναι καιρός το Ιράν να κάνει συγκεκριμένες χειρονομίες για να δείξει ότι έχει ειρηνικές προθέσεις με το πυρηνικό του πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου», δήλωσε την Κυριακή στο Sky News o Μίλιμπαντ, τονίζοντας χωρίς άλλες λεπτομέρειες ότι θα μεταβεί στη Νέα Υόρκη μέσα στην εβδομάδα για να συναντηθεί με τους ομολόγους του της ομάδας των «Έξι».

«Είναι καιρός το Ιράν να κάνει συγκεκριμένες χειρονομίες για να δείξει ότι θέλει να ζήσει βάσει των κανόνων της Συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών που έπαιξε ένα τόσο σημαντικό ρόλο για τον περιορισμό της διάδοσης των πυρηνικών κατά τα τελευταία 40 χρόνια», πρόσθεσε ο Βρετανός ΥΠΕΞ.

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2009

Σχεδόν 11.000.000 παιδιά μέχρι τριών χρόνων πεθαίνουν κάθε χρόνο από προλαμβανόμενες ασθένειες

Η «Γιούνισεφ» επέλεξε να ασχοληθεί με την πρώιμη παιδική ηλικία (0 - 3 ετών), «εξαιτίας της κρισιμότητας των χρόνων αυτών για την υπόλοιπη παιδική ηλικία». Μόνο που και γι' αυτό το θέμα τα... μαντάτα δεν είναι καθόλου, μα καθόλου ευχάριστα: Σχεδόν 11 εκατομμύρια παιδιά αυτής της ηλικίας πεθαίνουν κάθε χρόνο από προλαμβανόμενες ασθένειες, 170 εκατομμύρια παιδιά υποσιτίζονται, πάνω από 100 εκατομμύρια δε θα γνωρίσουν ποτέ την αίθουσα ενός σχολείου, ενώ ένα στα δέκα παιδιά έχει κάποιου είδους αναπηρία. Κι αυτή είναι μόλις μια μικρή περίληψη των όσων τραγικών λέει, για μια ακόμη φορά, η διεθνής οργάνωση...

Αν θελήσει τώρα να μιλήσει κανείς αναλυτικά με γεγονότα και αριθμούς για την πρώιμη ηλικία, ο κατάλογος των απωλειών είναι ιδιαίτερα μακρύς. Συγκεκριμένα σχεδόν 129 εκατομμύρια παιδιά γεννήθηκαν τον προηγούμενο χρόνο, κι απ' αυτά - όπως ειπώθηκε - σχεδόν 11 εκατομμύρια πέθαναν από προλαμβανόμενες ασθένειες. Οι πέντε κύριες αιτίες - δολοφόνοι παιδιών ήταν: Συνθήκες πριν και μετά τη γέννα 20%, αναπνευστικές λοιμώξεις 18%, διαρροϊκές ασθένειες 17%, ασθένειες προλαμβανόμενες με εμβολιασμό 15% και ελονοσία 7%. Ακόμη, περισσότερο από το 20% των παιδιών πρώιμης ηλικίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο δεν πηγαίνουν σχολείο, και άλλα 20 εκατομμύρια παιδιά είναι εκτοπισμένα από συρράξεις. Τέλος, περισσότερα από 10 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών έχουν χάσει τη μητέρα τους ή και τους δύο γονείς τους από Εϊτζ, περίπου 177 εκατομμύρια είναι λιποβαρή, εξαιτίας του υποσιτισμού στις έγκυες γυναίκες, ενώ κάθε χρόνο σχεδόν 15 εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 15 - 19 ετών γίνονται μητέρες.

Ακριβώς σ' αυτό το σημείο η «Γιούνισεφ» κάνει «αυθόρμητα» - όπως λέει - το ερώτημα: «Γιατί μια αναπτυξιακή στρατηγική που να επικεντρώνεται στην πρώιμη ηλικία δεν έχει υιoθετηθεί σε παγκόσμια κλίμακα παρά τα προφανή πλεονεκτήματά της;». Η μονολεκτική της απάντηση είναι «η φτώχεια». Περιφραστικά την ερμηνεύει ως εξής: Πάνω από 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι - ανάμεσα στους οποίους 500 εκατομμύρια παιδιά - ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Οι φτωχές χώρες δαπανούν κολοσσιαία ποσά, για να ξεπληρώσουν τα περισσότερα από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια του εξωτερικού τους χρέους αντί να τα επενδύσουν στην εκπαίδευση, την υγεία και τη δημιουργία υποδομής. Ταυτόχρονα, οι πλουσιότερες χώρες που απολαμβάνουν μια χωρίς προηγούμενο οικονομική ευμάρεια δεν έχουν βοηθήσει. «Επενδύοντας σε πολεμικές μηχανές καταστροφής, πολλές χώρες, κλέβουν στην ουσία φαγητό, καθαρό νερό, ιατρικές υπηρεσίες και εκπαίδευση απ' τους πολίτες τους», σημειώνει η «Γιούνισεφ».

Τέλος, η διεθνής οργάνωση αναφέρεται στη θνησιμότητα κάτω των πέντε ετών, λέγοντας πως «υπάρχει πρόοδος, χρειάζεται όμως περισσότερη». Η περιοχή που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έντονα το πρόβλημα είναι η κάτω της Σαχάρας Αφρική με 173 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις και ακολουθεί η Νότια Ασία με 104 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις.

Παιδιά καταδικασμένα πριν ανοίξουν τα μάτια!

Κάθε χρόνο η «Γιούνισεφ», με την καθιερωμένη της έκθεση για την «κατάσταση των παιδιών στον κόσμο», παρουσιάζει μια σειρά στοιχεία που αποδεικνύουν πως τα παιδιά κατ' αρχήν και οι γυναίκες ακολούθως, είναι τα βασικά θύματα των τραγικών ανισοτήτων αυτού του κόσμου, ενώ ταυτόχρονα - έστω και με έμμεσο τρόπο - σκιαγραφεί και τις αιτίες που προκαλούν όσα προκαλούν.

Μπορεί, βέβαια, να μη μιλά για αγώνες, για την απαιτούμενη πια πάλη των λαών, ώστε να ανατραπεί αυτή η τραγική κατάσταση, που καταδικάζει ένα παιδί πριν ακόμα γεννηθεί(!) στη φτώχεια, την αμάθεια και το... θάνατο. Αλλά είναι σημαντικό το ότι, έστω και με το γάντι, σε σημεία και της φετινής της έκθεσης, η διεθνής οργάνωση σφάζει! Πώς αλλιώς θα μπορούσε, ας πούμε, να ερμηνευτεί η φράση της «Γιούνισεφ», στην πολύ «φρέσκια» έρευνά της: «Επενδύοντας σε πολεμικές μηχανές καταστροφής, πολλές χώρες, κλέβουν στην ουσία φαγητό, καθαρό νερό, ιατρικές υπηρεσίες και εκπαίδευση από τους πολίτες τους»...

Η έκθεση της Οργάνωσης, με τίτλο «Η καλύτερη δυνατή αρχή στη ζωή είναι δικαίωμα κάθε παιδιού», υπεραμύνεται της θέσης, ότι η εξασφάλιση των δικαιωμάτων ενός παιδιού είναι μια διαδικασία που πρέπει να ξεκινά πολύ νωρίς, ακόμη και πριν τη γέννησή του, επειδή «επενδύοντας νωρίς στην υγεία, την εκπαίδευση και τη διατροφή ενός παιδιού είναι ένας σχετικά αποτελεσματικός και αποδοτικός τρόπος για την εξοικονόμηση πόρων μελλοντικά, στον τομέα της υγείας, αλλά και άλλων κοινωνικών υπηρεσιών».

Ετσι η «Γιούνισεφ» για το 2009 επέλεξε να επικεντρωθεί στην πρώιμη ηλικία (0 - 3 ετών), εξαιτίας της κρισιμότητας των χρόνων αυτών για την υπόλοιπη παιδική ηλικία. Υποστηρίζει δε ότι η πρώιμη ηλικία «πρέπει να τύχει της μέγιστης προσοχής από κάθε υπεύθυνη κυβέρνηση», όσον αφορά τους νόμους, την πολιτική, τα προγράμματα και την κατανομή πόρων. Ενδεικτικά σημειώνει: «Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι παρά τον προβληματισμό για την έλλειψη της αειφόρου ανάπτυξης σε πάρα πολλές χώρες σ' ολόκληρο τον κόσμο, τα κράτη, τα κέντρα αποφάσεων και οι αναπτυξιακοί φορείς μοιάζουν να είναι τυφλοί ως προς τη μία, μοναδική ευκαιρία επένδυσης, με σχεδόν εγγυημένα αποτελέσματα: Την εξασφάλιση στα παιδιά μιας καλής αρχής στη ζωή»...

Η πρώιμη ηλικία με γεγονότα και αριθμούς!

Σχεδόν 485 εκατομμύρια είναι τα παιδιά σε όλον τον κόσμο, ηλικίας 0 - 3 ετών, απ' τα οποία τα 129 εκατομμύρια γεννήθηκαν τον προηγούμενο χρόνο. Απ' αυτά τα παιδιά, σύμφωνα με τα στοιχεία της οργάνωσης, σχεδόν 11 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από προλαμβανόμενες ασθένειες, 170 εκατομμύρια παιδιά υποσιτίζονται, πάνω από 100 εκατομμύρια δε θα γνωρίσουν ποτέ την αίθουσα ενός σχολείου, ενώ ένα στα δέκα παιδιά έχει κάποιου είδους αναπηρία. Κι αυτή είναι μόλις μια μικρή περίληψη των όσων τραγικών λέει στη συνέχεια η διεθνής οργάνωση...


Οι πέντε κύριες αιτίες - δολοφόνοι παιδιών ήταν: Συνθήκες πριν και μετά τη γέννα 20%, αναπνευστικές λοιμώξεις 18%, διαρροϊκές ασθένειες 17%, ασθένειες προλαμβανόμενες με εμβολιασμό 15% και ελονοσία 7%. Ακόμη, περισσότερο από το 20% των παιδιών πρώιμης ηλικίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο δεν πηγαίνουν σχολείο, και άλλα 20 εκατομμύρια παιδιά είναι εκτοπισμένα από συρράξεις. Τέλος, περισσότερα από 10 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών έχουν χάσει τη μητέρα τους ή και τους δύο γονείς τους από Εϊτζ, περίπου 177 εκατομμύρια είναι λιποβαρή, εξαιτίας του υποσιτισμού στις έγκυες γυναίκες, ενώ κάθε χρόνο σχεδόν 15 εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 15 - 19 ετών γίνονται μητέρες.

Ακριβώς σ' αυτό το σημείο η «Γιούνισεφ» κάνει «αυθόρμητα» - όπως λέει - το ερώτημα: «Γιατί μια αναπτυξιακή στρατηγική που να επικεντρώνεται στην πρώιμη ηλικία δεν έχει υιοθετηθεί σε παγκόσμια κλίμακα, παρά τα προφανή πλεονεκτήματά της;». Η μονολεκτική της απάντηση είναι «η φτώχεια». Περιφραστικά την ερμηνεύει ως εξής: Πάνω από 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι - ανάμεσα στους οποίους 500 εκατομμύρια παιδιά - ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Οι φτωχές χώρες δαπανούν κολοσσιαία ποσά, για να ξεπληρώσουν τα περισσότερα από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια του εξωτερικού τους χρέους αντί να τα επενδύσουν στην εκπαίδευση, την υγεία και τη δημιουργία υποδομής. Ταυτόχρονα, οι πλουσιότερες χώρες που απολαμβάνουν μια χωρίς προηγούμενο οικονομική ευμάρεια «δεν έχουν βοηθήσει επαρκώς». Στα σημαντικότερα εμπόδια η «Γιούνισεφ» κατατάσσει επίσης την πάντοτε παρούσα απειλή της βίας στο σπίτι, στα σχολεία, στις κοινότητες αυτών των παιδιών. Αναφέρει ακόμη πως πολλά παιδιά εξαναγκάζονται να συμμετέχουν σε πολέμους, γεγονός που ως συνέπεια έχει «τα παιδιά αυτά να απογυμνώνονται από τα δικαιώματά τους και διακινδυνεύεται η ζωή τους».

Τέλος, τα στοιχεία που δίνει η διεθνής οργάνωση μιλούν και για τον δείκτη θνησιμότητας κάτω των πέντε ετών, λέγοντας πως «ο δείκτης αυτός είναι ένας κρίσιμος δείκτης για την ευημερία των παιδιών, που μας δείχνει άμεσα το βαθμό της προόδου που έχει επιτευχθεί». Βέβαια, τα στοιχεία που εδώ δίνονται, δείχνουν πως «υπάρχει πρόοδος, χρειάζεται όμως περισσότερη». Η περιοχή που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έντονα το πρόβλημα της παιδικής θνησιμότητας είναι η κάτω της Σαχάρας Αφρική με 173 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις. Ακολουθεί η Νότια Ασία με 104 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις, η Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική με 63 θανάτους, η Ανατολική Ασία και ο Ειρηνικός με 45 θανάτους, η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική με 39.

Δεν παίζουμε με τα παιδιά

Πάνω από 13 εκ. παιδιά πεθαίνουν ετησίως. Στην Αφρική και Νότια Ασία από τα 1.000 παιδιά που γεννιούνται πεθαίνουν τα 100. Στη Σαχάρα οι θάνατοι φτάνουν στους 170. Περίπου 600.000 νεογνά πεθαίνουν από νεογνικό τέτανο και 1.000.000 από ιλαρά. Η διαρροϊκή αφυδάτωση σκοτώνει άλλα 3.000.000. Το 80% απ' αυτά έχουν ηλικία κάτω των 2 ετών!

3,6 εκ. παιδιά σκοτώνουν οι αναπνευστικές λοιμώξεις. Το AIDS έχει μολύνει 10.000.000 παιδιά, ενώ έχει αφήσει πάνω από 9 εκ. ορφανά. Το 15% των κοριτσιών ηλικίας 15 έως 24 ετών στη Μοζαμβίκη είναι φορείς του AIDS. Το 75% αυτών των κοριτσιών αγνοεί πώς να προστατευτεί από την ασθένεια.

Στην Αφρική και τη νότια Σαχάρα η ελονοσία σκοτώνει 1 - 2 εκ., ενώ 120 εκ. νοσούν από αυτήν. Το 50% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες απολύτου φτώχειας, επιβιώνοντας με λιγότερο από 1 δολάριο ημερησίως.

Για τα κορίτσια, γενικά, η κατάσταση είναι ακόμα πιο τραγική. Θηλυκά έμβρυα και βρέφη δολοφονούνται σε διάφορες χώρες της Ασίας μόνον και μόνον γιατί γεννήθηκαν ή πρόκειται να γεννηθούν κορίτσια. Περίπου 2.000.000 κοριτσάκια, δηλαδή 6.000 την ημέρα, υφίστανται γυναικεία περιτομή ετησίως, με κύριες επιπτώσεις μολύνσεις, AIDS, ψυχικά τραύματα.

Από τα 13.000.000 παιδιά, που πεθαίνουν ετησίως υπολογίζεται ότι τα 4.000.000 πεθαίνουν από την πείνα, καθώς σχεδόν το 1/3 των παιδιών κάτω των 5 ετών, δηλαδή περίπου 165 εκατομμύρια παιδιά, υποσιτίζονται. Η αβιταμίνωση Α προσβάλλει 40 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως και τυφλώνει 250.000 απ' αυτά ετησίως. Θυμίζουμε πως η βιταμίνη Α βρίσκεται στα φυλλώδη πράσινα λαχανικά και στα κίτρινα λαχανικά. Τόσο απλό!

Πάνω από 5.7 εκ. παιδιά γεννήθηκαν με κρετινισμό εξαιτίας της ιωδιοπενίας. Το 50% όλων των περιπτώσεων σιδηροπενίας, που προσβάλλει 1 στους 3 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, εμφανίζεται μεταξύ των εγκύων γυναικών και των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Το 60-80% των προβλημάτων υγείας των παιδιών οφείλεται στον υποσιτισμό και σε ασθένειες που μπορούν να προληφθούν. Στην Κένυα υπολογίζεται ότι ο υποσιτισμός των παιδιών κάτω των 5 ετών έχει αυξηθεί το τελευταίο διάστημα από 0,25% σε 13,15%, ενώ σε ορισμένες περιοχές της Σομαλίας το ποσοστό υποσιτισμού των παιδιών κάτω των 5 ετών υπερβαίνει το 24%.

O πολιτισμός του κρέατος φέρνει πείνα

Aρθρο του Pίφκιν

O πολιτισμός του κρέατος απειλεί με πείνα τον αναπτυσσόμενο κόσμο. O γνωστός οικονομολόγος και συγγραφέας Tζέρεμι Pίφκιν, σε ένα ανατρεπτικό άρθρο, επισημαίνει ότι αυξάνονται ραγδαία οι εκτάσεις στις οποίες καλλιεργούνται ζωοτροφές που προορίζονται για ζώα που καταναλώνονται από τους πλουσιότερους κατοίκους του πλανήτη, ενώ οι υπόλοιποι υποσιτίζονται ή πεθαίνουν από πείνα.

Kαι όμως, παρά τις προκαταλήψεις για τη θρεπτική αξία του κρέατος, ένα στρέμμα φυτευμένο με όσπρια παράγει δέκα φορές περισσότερες πρωτεΐνες από την καλλιέργεια σπόρων που προορίζονται για ζωοτροφές.

H παραγωγή κυρίως ζωικών πρωτεϊνών ευθύνεται για ασθένειες αλλά και για τον υποσιτισμό ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων

Στη διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων αυτή την εβδομάδα στη Ρώμη, το μενού των επίσημων γευμάτων ήταν πιο ενδιαφέρον από το ίδιο το περιεχόμενο των συνεδριάσεων. Στα διαλείμματα των συζητήσεων περί πείνας και υποσιτισμού, οι υπουργοί Γεωργίας απόλαυσαν το κρέας τους, που σε πολλές περιπτώσεις ήταν βοδινό. Κι εδώ βρίσκεται το παράδοξο.

Καθημερινά, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πεινούν διότι όλο και μεγαλύτερο τμήμα της καλλιεργήσιμης γης φυτεύεται με σπόρους που χρησιμοποιούνται ως ζωοτροφές, όχι για τη διατροφή ανθρώπων. Και βέβαια, τα ζώα που τρέφονται με αυτές τις καλλιέργειες καταναλώνονται από τους πλουσιότερους κατοίκους του πλανήτη, ενώ οι υπόλοιποι υποσιτίζονται ή πεθαίνουν της πείνας. Η μετάβαση της παγκόσμιας γεωργίας από την καλλιέργεια τροφής στην καλλιέργεια ζωοτροφής είναι μία νέα διεστραμμένη πρακτική, με συνέπειες που θα μπορούσαν να είναι σοβαρότερες από οποιοδήποτε άλλο κακό έχει κάνει ποτέ άνθρωπος σε άνθρωπο.

Αυτή τη στιγμή, πάνω από το 70% της αγροτικής παραγωγής των ΗΠΑ προορίζεται για τη διατροφή ζώων, κυρίως βοοειδών. Τα βοοειδή είναι τα πλέον αδηφάγα, οι «Κάντιλακ» των ζώων. Για να κερδίσει ένα μοσχάρι μισό κιλό βάρος, χρειάζεται να καταναλώσει πάνω από τέσσερα κιλά τροφής, εκ των οποίων τα 2,7 πρέπει να είναι δημητριακά ή υποκατάστατα δημητριακών. Συνολικά, μόνο το 11% της τροφής των βοοειδών γίνεται κρέας, ενώ τα υπόλοιπα χάνονται στη μετατροπή, χρησιμοποιούνται για τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού τους, συντηρούν μέρη του ζώου που δεν τρώγονται, ή αποβάλλονται ως περιττώματα.

Tεχνητή διατροφική αλυσίδα

Το γεγονός ότι τα ζώα που καταλήγουν στο πιάτο μας καταναλώνουν μεγάλο μέρος των δημητριακών του πλανήτη είναι ένα εξαιρετικά πρόσφατο φαινόμενο στην παγκόσμια γεωργία. Η σταδιακή μετάβαση στο μοντέλο αυτό τα τελευταία πενήντα χρόνια έγινε χωρίς συζήτηση –παρ’ όλ’ αυτά έχει πολύ μεγαλύτερη επίδραση στην κατανομή των τροφίμων από οποιοδήποτε άλλο παράγοντα της σύγχρονης ιστορίας. Είναι μια τεχνητή διατροφική αλυσίδα, η πλέον άνιση τής ιστορίας.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο αγροτικός πληθυσμός εξεγείρεται κατά καιρούς, ζητώντας αναδασμό της γης. Eτσι, το ζήτημα της ιδιοκτησίας της γης αποτελεί αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης, όμως το θέμα των χρήσεων τής καλλιεργήσιμης γης παραμένει εκτός συζήτησης.

Παραδεχόμαστε σχεδόν αξιωματικά ότι για να θρέψουμε τον κόσμο με περισσότερες πρωτεΐνες πρέπει να τον ταΐσουμε περισσότερο κρέας. Oμως, ένα εκτάριο φυτεμένο με δημητριακά παράγει πέντε φορές περισσότερες πρωτεΐνες από ένα εκτάριο που προορίζεται για τη διατροφή ζώων. Αν μάλιστα φυτέψουμε την ίδια έκταση με όσπρια (φασόλια, αρακά, φακές) παράγουμε δέκα φορές περισσότερες πρωτεΐνες, ενώ αν τη φυτέψουμε λαχανικά, η πρωτεϊνική παραγωγή μπορεί ως και να δεκαπενταπλασιαστεί.

Οι εταιρείες, που παράγουν τους σπόρους και τα χημικά λιπάσματα, εκτρέφουν τα ζώα και ελέγχουν τα σφαγεία και τη διανομή του κρέατος προσπαθούν να μας πείσουν ότι το καλύτερο κρέας προέρχεται από ζώα που έχουν τραφεί με δημητριακά. Αυτό είναι «το ανώτατο σκαλί της κλίμακας των πρωτεϊνών» και, σύμφωνα με τη λογική αυτή, το κύρος μιας χώρας αυξάνεται όσο πλησιάζει σ’ αυτό το στάδιο. Το αμερικανικό περιοδικό Farm Journal απηχεί τις προκαταλήψεις αυτές. «Οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να παράγουν περισσότερο κρέας (...) Αρχίζουν προωθώντας την παραγωγή αυγών και πουλερικών, γιατί αυτή είναι η γρηγορότερη και φθηνότερη πηγή μη φυτικών πρωτεϊνών. Μετά, αν η οικονομία τους το επιτρέπει, ανεβαίνουν την κλίμακα των πρωτεϊνών και φθάνουν στο χοιρινό, στο γάλα, στα βοοειδή ελευθέρας βοσκής και, τελικά, αν μπορούν, στα βοοειδή που τρέφονται με δημητριακά». Προτρέποντας άλλες χώρες να «ανεβούν την κλίμακα», οι Αμερικανοί αγρότες εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Πάνω από τα δύο τρίτα των δημητριακών που εξάγουν οι ΗΠΑ προορίζονται για τη διατροφή ζώων.

Tο παράδειγμα της Aιθιοπίας

Πολλές χώρες ακολούθησαν αυτή τη συμβουλή. Eνα από τα χαρακτηριστικότερα και πλέον τραγικά παραδείγματα είναι αυτό της Αιθιοπίας.

Την περίοδο του μεγάλου λιμού του 1984, καθώς χιλιάδες άτομα πέθαιναν καθημερινά από την πείνα, η Αιθιοπία καλλιεργούσε λιναρόσπορο και ελαιοκράμβη, που εξάγονταν ως ζωοτροφές στη Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι τρομερό το ότι το 80% των παιδιών που υποσιτίζονται ζουν σε χώρες που έχουν πλεόνασμα γεωργικών προϊόντων, το οποίο συχνά αποτελείται από ζωοτροφές. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, η παραγωγή δημητριακών για τη διατροφή ζώων έχει τριπλασιαστεί από το 1950 και σήμερα ξεπερνά το 21% της συνολικής παραγωγής δημητριακών. Στο Μεξικό, το ποσοστό της παραγωγής δημητριακών που καταναλώνεται από ζώα αυξήθηκε από το 5% το 1960 στο 45% σήμερα, στην Ταϊλάνδη από το 1% στο 30% σήμερα και στην Αίγυπτο από το 3% στο 31% σήμερα. Συνολικά στον πλανήτη το 36% της παραγωγής δημητριακών προρίζεται για τη διατροφή ζώων.

Τα τελευταία 50 χρόνια, η παγκόσμια παραγωγή κρέατος έχει πενταπλασιαστεί. Eτσι, ενώ ένα δισεκατομμύριο άτομα υποσιτίζονται, στο δυτικό κόσμο οι άνθρωποι πεθαίνουν από ασθένειες, που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση λιπαρών κρεάτων (πχ καρδιαγγειακά νοσήματα).

Παρ’ όλ’ αυτά, πολλοί θεωρούν ότι η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων βοδινού και άλλων κρεάτων, που έχουν τραφεί με δημητριακά είναι βασικό δικαίωμα. Το γεγονός ότι για τον υποσιτισμό ενός τμήματος της ανθρωπότητας ευθύνεται η κουλτούρα του κρέατος δεν απασχολεί καθόλου την κοινή γνώμη. Μήπως είναι καιρός να το συζητήσουμε;

Οι αιτίες των λιμών

Κάθε φορά που ακούμε ότι ένας ακόμη λιμός ξέσπασε σε κάποια περιοχή του Τρίτου Κόσμου, η πρώτη αιτία που μας έρχεται στο μυαλό είναι η "ξηρασία".

Στην "ξηρασία" αποδίδουν πολλά μέσα ενημέρωσης και την επικείμενη λιμοκτονία στη νοτιότερη Αφρική, ενώ στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) οι ΗΠΑ πρότειναν, ως μόνη σωτηρία για τους φτωχούς επί της γης, την εξάπλωση των καλλιεργειών μεταλλαγμένων τροφίμων, ανθεκτικών (μεταξύ άλλων και) στην ξηρασία.

Το πρώτο συμπέρασμα επομένως είναι ότι οι λιμοί δεν οφείλονται στις ξηρασίες, αλλά (όπως περιμέναμε) στη φτώχεια. Ούτε οι κυβερνήσεις, ούτε βέβαια οι αγρότες των φτωχών χωρών διαθέτουν τα κεφάλαια να ξεπεράσουν μιά φυσική καταστροφή, αγοράζοντας τρόφιμα και βρίσκοντας τα μέσα να τα μεταφέρουν εκεί όπου υπάρχει ανάγκη.

Ούτε άλλωστε λείπουν τα τρόφιμα ή οι εκτάσεις για καλλιέργεια. Πρόσφατη είναι η εμπειρία στη χώρα μας από τις χωματερές τροφίμων, ενώ είναι γνωστό ότι οι (απέραντες) εκτάσεις που αποδίδονται στην κτηνοτροφία αποδίδουν το ένα δέκατο των πρωτεϊνών που παράγουν εκτάσεις φυτεμένες με φυτικά τρόφιμα.

Από που θα βρεθούν όμως τα απαραίτητα κεφάλαια; Αναγκαστικά από τις εξαγωγές των γεωργικών προϊόντων που ζητά ο πλούσιος Βορράς, όπως τσάι, κακάο, καφέ, βαμβάκι, ζάχαρη, κτηνοτροφές, τροπικά φρούτα, καπνό, ναρκωτικά, δηλαδή αγαθά με μικρή ή αρνητική συμβολή στη διατροφή ενός πληθυσμού.

Για να είναι αποδοτική οικονομικά μια τέτοια καλλιέργεια πρέπει να γίνεται με τη μέθοδο της φυτείας, δηλαδή της απέραντης μονοκαλλιέργειας, με ιδιοκτήτη συνήθως δυτικοευρωπαίο ή κάποια εταιρεία. Εκεί λοιπόν που κάποτε αραιοί πληθυσμοί γεωργών και κτηνοτρόφων ζούσαν σε αυτάρκεια με ότι παράγει η γη, τώρα ακτήμονες εργάτες δουλεύουν στις φυτείες για (ελάχιστα) χρήματα, με τα οποία αγοράζουν την τροφή τους που έρχεται από μακρυά, ακόμη και από τον αναπτυγμένο Βορρά (αλεύρι, ρύζι και φτηνά προιόντα της βιομηχανίας τροφίμων όπως μαργαρίνη, γάλα σκόνη, γαριδάκια, ζαχαρωτά κλπ).

Οσο υπάρχει δουλειά (και επομένως λεφτά για αγορά τροφής), ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα. Οταν έρθει η κρίση, λόγω της μείωσης των εξαγωγών ή κάποιας φυσικής καταστροφής, οι άνθρωποι πεθαίνουν κατά εκατομμύρια, μια και τα όποια μικρά χωράφια τους έχουν τυχόν απομείνει δεν επαρκούν για να θρέψουν όλο τον πληθυσμό (χωράφια τα οποία από την υπερεκμετάλλευση έχουν άλλωστε μείνει γυμνά και άγονα).

Αυτό το φαύλο μοντέλο "ανάπτυξης" επιβλήθηκε φυσικά δια της βίας, σε εποχές που στα ιστορικά βιβλία περιγράφονται ως "εκπολιτισμός" των ιθαγενών στην Αφρική, την Αμερική και την Αυστραλία. Περιελάμβανε κατάσχεση της γης, σφαγές και κλοπές κοπαδιών, κεφαλικό φόρο σε χρήμα, υποχρεωτικό εκχρηματισμό των ανταλλαγών, στρατόπεδα εργασίας, ακόμη και θρησκευτική προπαγάνδα για τα καλά της (έμμισθης) εργασίας.

Ποτέ όμως δεν τους επετράπηκε μια αυτοδύναμη ανάπτυξη δυτικού τύπου, πέρα από το μοντέλο: μας πουλάτε φτηνά γεωργικά προϊόντα και πρώτες ύλες και αγοράζετε από εμάς ακριβά βιομηχανικά αγαθά. ΄Ετσι στάθηκε αδύνατη η ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών πλούτου, πέρα από τις μονοκαλλιέργειες, καθώς ακόμη και τα πλούσια ορυκτά κοιτάσματα αρπάχτηκαν από πολυεθνικές εταιρείες (οι οποίες και σήμερα δεν διστάζουν να εξοπλίσουν και να χρηματοδοτήσουν μια ομάδα αντικυβερνητικών μισθοφόρων, αν η κυβέρνηση δείξει "σοσιαλιστικές" διαθέσεις).

Τελευταίο παράδειγμα αυτής της στάσης, ο βομβαρδισμός ενός εργοστασίου φαρμάκων στο Σουδάν από τις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τη σθεναρή υπεράσπιση του δικαιώματος της πατέντας από τις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, τακτική που εμποδίζει τις φτωχές χώρες να παράγουν μόνες τους φτηνά τα φάρμακα που τόσο χρειάζονται.

Στο κλίμα αυτό, οι αφρικανοί ηγέτες ζήτησαν, στη Σύνοδο Κορυφής, να απελευθερωθούν οι αγορές για να ανταγωνιστούν οι καλλιεργητές των φτωχών χωρών τις επιδοτούμενες καλλιέργειες των πλουσίων. Ζητούν δηλαδή απλά να τηρηθεί ο διεθνής παραγωγικός καταμερισμός που η ίδια η Δύση επέβαλε. Μερικοί τολμηροί, όπως ο Μουγκάμπε στη Ζιμπάμπουε, τόλμησαν να μιλήσουν και για αναδασμό της γης, ρισκάροντας μιά διεθνή καταδίκη.

Δεν θα εισακουστούν στο παραμικρό, όσο δεν έχουν κάτι για να απειλήσουν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι από τη Σύνοδο Κορυφής του FAO οι περισσότερες πλούσιες χώρες απουσίασαν.

Ετσι, η Ευρώπη θα συνεχίσει να επιδοτεί τα τρόφιμά της τα γεμάτα χημικά, ενώ οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν την προσπάθεια γιά μονοπώληση της τεχνογνωσίας των μονοκαλλιεργειών, μέσω (και) των μεταλλαγμένων. Όσο για τις εκατοντάδες τα εκατομμύρια των απελπισμένων ανθρώπων αυτού του κόσμου, ήδη αρχίσαμε να χτίζουμε τα τείχη που θα τους κρατήσουν απέξω.

Εν τούτοις, πολλές περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές οργανώσεις πιστεύουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, και καταγγέλλουν ότι ο μονόπλευρος νεο-φιλελευθερισμός αλλά και ο αυταρχισμός των αναπτυγμένων χωρών, δημιουργούν ένα ασταθές διεθνές σύστημα που δεν μπορεί να διαρκέσει. Προτείνουν να ενισχυθούν οι φτωχές χώρες ώστε να αναπτύξουν πολλές διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες, αντί για την αποκλειστική ενασχόληση με τις εξαγωγές πρώτων υλών, και παράλληλα να τους επιτραπεί κάποιος βαθμός ελέγχου της εθνικής τους οικονομίας, αντί να υποχρεώνονται να ανοίξουν διάπλατα τις πόρτες τους στο συντριπτικό διεθνές εμπόριο.

Ας σημειώσουμε επίσης ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ο καταναλωτής έχει σήμερα τη δυνατότητα να αγοράσει προϊόντα "δίκαιου εμπορίου", που προέρχονται είτε κατευθείαν από τον παραγωγό, είτε από κάποια εταιρεία που έχει αναλάβει την υποχρέωση να αμοίβει ικανοποιητικά τους εργάτες της. Στην Ελλάδα δεν βρίσκουμε ακόμη τέτοιες επιλογές, όμως πρέπει να θυμόμαστε πως η καταναλωτική μας συμπεριφορά επηρεάζει τις ζωές πολλών ανθρώπων. Ο καθένας μπορεί να τηρεί κάποιες απλές αρχές, όπως να καταναλώνει λιγότερο κρέας ή να μην αγοράζει προιόντα διαβόητων για την απανθρωπιά τους πολυεθνικών όπως Νεστλέ, Μοσάντο (μεταλλαγμένα), Σελλ (πετρελαιοειδή) κλπ.

Ακόμη θα πρέπει να θυμηθούμε ότι η Ελλάδα, χώρα σχετικά πλούσια, και κατεξοχήν αποδέκτης οικονομικών ενισχύσεων, δεν φημίζεται για τη βοήθεια που προσφέρει σε φτωχές χώρες. Τέλος, κάποτε πρέπει να γίνει συνείδηση ότι η συνεχιζόμενη επιδότηση των βιομηχανικών μονοκαλλιεργειών στην Ελλάδα δεν οδηγεί πουθενά, και ότι η χώρα μας πρέπει να στραφεί προς τις ποιοτικές καλλιέργειες (επώνυμα προϊόντα) και τη βιολογική γεωργία μάλλον, παρά να επιδιώκει να ανταγωνιστεί, υπό την κάλυψη των ενισχύσεων της Ε.Ε., χώρες με πολύ μεγαλύτερες πεδινές εκτάσεις, πολύ φθηνότερα εργατικά χέρια, και που έχουν πολύ περισσότερο ανάγκη αυτό το εισόδημα.

Τα παιδιά της Αφρικής, και ειδικότερα του Νίγηρα, αντιμετωπίζουν το φάσμα του θανάτου από έλλειψη τροφής

Η κυβέρνηση του Νίγηρα, χαρακτήριζε «ανόητο» το αίτημα διανομής δωρεάν τροφίμων. Ο ΟΗΕ και η οργάνωση World Vision προειδοποίησαν ότι τουλάχιστον 800.000 παιδιά και τουλάχιστον 3,6 εκατομμύρια κάτοικοι συνολικά κινδυνεύουν να πεθάνουν από υποσιτισμό. Ηδη, 150.000 παιδιά εμφανίζουν συμπτώματα βαρύτατου υποσιτισμού και κινδυνεύουν να πεθάνουν.

Οι κυβερνήσεις του Νίγηρα - πρώην γαλλικής αποικίας - επί χρόνια εφάρμοσαν απαρέγκλιτα τις επιταγές και τις υπαγορεύσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, νεοαποικιακής κατεύθυνσης.

Η επιδρομή ακρίδων υπήρξε ο κρίσιμος παράγοντας, καταστρέφοντας το 15% των σπαρτών και το 40% των ζωοτροφών. «Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου τρόφιμα διαθέσιμα ούτε καν για να αγοραστούν... όταν θα έρθει η περίοδος των βροχών πολλά χωριά θα αποκλειστούν... υπάρχουν κοινότητες που βρίσκονται σε επείγουσα, απελπιστική ανάγκη για τρόφιμα», δηλώνει ο διευθυντής του προγράμματος της World Vision για το Νίγηρα.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος του Νίγηρα δήλωνε τον περασμένο μήνα ότι οι ζωοτροφές που είναι αποθηκευμένες σε κρατικές αποθήκες «δε θα χαριστούν», χαρακτηρίζοντας το σχετικό αίτημα των διαδηλωτών «ηλίθιο και παράλογο». Και, επίσης τον περασμένο μήνα, ο ΟΗΕ ανακοίνωνε ότι «δεν έλαβε ούτε ένα δολάριο» από την υπεσχημένη χρηματοδότηση για την επισιτιστική βοήθεια στο Νίγηρα.

Το φάσμα του δολοφονικού λιμού ήταν ήδη ορατό. Πλέον, πλησιάζει εφιαλτικά κοντά.

Το Γραφείο του ΟΗΕ για το Συντονισμό της Ανθρωπιστικής Βοήθειας καλεί για την άμεση παροχή 16,2 εκατ. δολαρίων για την αγορά τροφής, η οποία θα παρασχεθεί στους αγρότες, στους κτηνοτρόφους και τις οικογένειες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση. Τα δυτικά ΜΜΕ σιωπούν - εν μέσω των αυτοσυγχαρητήριων κειμένων περί της «βοήθειας» στην Αφρική.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ κάνει λόγο για άμεσο κίνδυνο που απειλεί 2,5 εκατ. ανθρώπους - σχεδόν το 30% του πληθυσμού της χώρας! - περιλαμβανομένων 800.000 παιδιών.

«Δεκάδες χρόνια οικονομικής κρίσης και κατάπτωσης μείωσαν τις δυνατότητες των ανθρώπων να αντιμετωπίζουν τέτοια σοκ», σημειώνει ο Ανρί Ζοσεράντ του FAO.

Φυσικά, και η κρίση δεν προέκυψε «μαγικά», και ούτε αποκλειστική της αιτία είναι η επιδρομή των ακρίδων: Αυτή ήταν η σκανδάλη που πυροδότησε τη σημερινή κρίση

Ο εφιάλτης της λιμοκτονίας

Δραματική χρονιά και το 2008 για το ένα τέταρτο του πληθυσμού του κεντροαφρικανικού Νίγηρα. Ο συνδυασμός της επιδρομής εκατομμυρίων ακρίδων, της ξηρασίας αλλά και της ανικανότητας της κυβέρνησης του Προέδρου του Νίγηρα, έφερε στα τέλη Ιούλη 3.600.000 απ' τους 12.000.000 κατοίκους του Νίγηρα αντιμέτωπους με την πείνα και το θάνατο.

Εκατοντάδες παιδάκια σαν και τον μικρούλη της φωτογραφίας έχασαν την ύστατη μάχη για τη ζωή. Και ας προειδοποιούσαν επί μήνες τα Ηνωμένα Εθνη τη διεθνή κοινότητα για τον επερχόμενο κίνδυνο.

Κανείς!

Ούτε οι πλούσιες χώρες, ούτε καν ο Πρόεδρος του Νίγηρα δεν έδωσαν σημασία. Ο τελευταίος μάλιστα προκάλεσε τις οργανώσεις αρωγής λέγοντας πως στη χώρα του κανείς δεν πεινάει, και πως οι διεθνείς εκκλήσεις για τρόφιμα στους λιμοκτονούντες συμπολίτες του είχαν πολιτικές σκοπιμότητες!

Οι πολιτικές ΔΝΤ και ΕΕ οδήγησαν στη λιμοκτονία στο Νίγηρα

Συνεχίζονται οι πρώτες διανομές ανθρωπιστικής βοήθειας από το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων του ΟΗΕ σε χιλιάδες λιμοκτονούντες κατοίκους του δυτικο-κεντροαφρικανικού Νίγηρα, αλλά το φάσμα της πείνας δύσκολα θα εγκαταλείψει αυτή την πρώην γαλλική αποικία... Κύρια, γιατί ο Νίγηρας (όπως και άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Μπουρκίνα Φάσο και η Μαυριτανία που σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις του ΟΗΕ αντιμετωπίζουν άμεσα τον εφιάλτη της λιμοκτονίας...) είναι δέσμιες των αντιλαϊκών «διαρθρωτικών» οικονομικών πολιτικών που προωθούν όργανα του μεγάλου κεφαλαίου, όπως το «Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η ΕΕ», αναφέρει ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Ιντεπέντεντ που σημειώνει πως τα οικονομικά προγράμματα που προωθούσαν στο Νίγηρα (τρίτη στον κόσμο στις εξαγωγές ουρανίου!) «συνέβαλαν (μεταξύ άλλων...) στην υψηλή αύξηση στις τιμές των δημητριακών».

Ρόλο στο εντεινόμενο δράμα της πείνας στο Νίγηρα έπαιξαν, κατά το ίδιο δημοσίευμα, και οι πολύμηνες υποχωρήσεις της κυβέρνησης στις πιέσεις των ντόπιων αγροτών που αντιδρούσαν στην εισαγωγή δωρεάν ανθρωπιστικής βοήθειας, θεωρώντας πως μία τέτοια εξέλιξη θα έριχνε στο ναδίρ τις τιμές των προϊόντων τους.

Μέσα σ' όλα αυτά (πέρα απ' τον παράγοντα των καταστροφών που επέφερε ο συνδυασμός ξηρασίας και επιδρομών ακρίδων στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις του Νίγηρα) δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς την υποκρισία και την αναλγησία της «διεθνούς κοινότητας» και της κυβέρνησης του (δήθεν «αρωγού» της Αφρικής ως προεδρεύοντα του G-8) Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ, που παρά τις έγκαιρες και συνεχείς εκκλήσεις οργανώσεων του ΟΗΕ για τη συγκέντρωση 30 εκατομμυρίων δολαρίων στους δεινοπαθούντες κατοίκους του Νίγηρα, συγκεντρώθηκε (έως και πριν μερικές βδομάδες) μόλις το 1/3.

Χρειάζονται άμεση βοήθεια οι φτωχές οικονομίες

Με την ευκαιρία της επικείμενης συνόδου κορυφής, στο Πίτσμπουργκ, ΗΠΑ, των κρατών της G20, εκ μέρους της Παγκόσμιας Τράπεζας ανακοινώθηκε στην Ουάσινγκτον, στο τέλος του τρέχοντος επταημέρου ότι, προκειμένου να βοηθηθούν οι φτωχές οικονομίες στον πλανήτη χρειάζονται άμεσα όχι λιγότερα των 11,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Αν παρόμοιο ποσό ήταν διαθέσιμο (τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια τα χαλάνε αλλού τα λαμόγια και δεν μπορούν να διαθέσουν 11,6 δισεκατομμύρια δολάρια στους εξαθλιωμένους ανθρώπους) τότε στις πολλές φτωχές χώρες στον πλανήτη μας θα προχωρούσαν, άμεσα, τα έργα για την Παιδεία, την Υγεία και την κοινωνική περίθαλψη, αλλά και τις υποδομές τους.

Η Παγκόσμια Τράπεζα εξέδωσε μάλιστα Τόμο, ειδικώς αφιερωμένο στην τύχη των φτωχών στον πλανήτη μας εν μέσω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης κι ύφεσης. Επισήμανε σ' αυτόν ότι εάν δεν συγκεντρωθεί ένα σημαντικό, έστω, ποσό, ένα τμήμα του προαναφερθέντος, «τότε οι έως σήμερα επιτευχθείσες πρόοδοι σε φτωχές περιοχές του πλανήτη μας, που κερδήθηκαν με τόσο κόπο, θα εξανεμιστούν απλά».

Επισημάνθηκε ότι οι πολύ φτωχοί δεν αντιπροσωπεύονται στην ομάδα G20 --συνενώνει τα Οκτώ πλουσιότερα κράτη του κόσμου (ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία και Καναδάς) με τις 12 «αναδυόμενες οικονομίες» (Βραζιλία, Μεξικό, Αργεντινή, Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη, Ινδονησία, Ινδία,, Κίνα, Αυστραλία, Σαουδική Αραβία, Ισπανία, Νότια Αφρική).

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, 89 εκατομμύρια πολίτες στον κόσμο ζουν με 1,25 δολάριο ΗΠΑ ημερησίως. Φυσικά, με την παρούσα κρίση κάθε άλλο παρά βελτιώθηκε η καθημερινότητά τους.

Η G20, την άνοιξη στη βρετανική πρωτεύουσα, «έταξε» στους πολύ φτωχούς 50 δισεκατομμύρια δολάρια. Άλλα 20 δισεκατομμύρια δολάρια «τάχθηκαν» από τους Οκτώ στην πλέον πρόσφατή σύνοδό τους, στη Λ' Ακουϊλα (Ιταλία), ειδικά για τον κρίσιμο αγροτικό τομέα.

Η Παγκόσμια Τράπεζα τόνισε με μία πρόσφατη ανακοίνωση της ότι, «τα υπεσχημένα πρέπει να τηρούνται».

Πολλά τα παραδείγματα

Όμως, δε θα πρέπει κανένας να νομίσει ότι το φτωχό βιοτικό επίπεδο που διαιωνίζεται ελλείψει των απαραίτητων κρατικών κεφαλαίων, αφορά μόνον «τους αναπτυσσόμενους» της ομάδας G20 αλλά και του πλανήτη.

Παραδείγματος χάρη, στην ανεπτυγμένη Βρετανία, πολλά παιδιά ζουν εν έτει 2009 σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ούτως ώστε η ζωή τους παραπέμπει σ εκείνη «της εποχής του Ντίκενς», όπως δήλωσε εύγλωττα η Βρετανή δασκάλα Λέσλι Γουόρντ, πρόεδρος της Ένωσης Δασκάλων και Επιμελητών (ATL).

Αλλά και στη Μαύρη Ήπειρο, περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά πεθαίνουν --κάθε χρόνο-- από ασθένειες, που προκαλούνται βασικά από την πνευμονία κι εύκολα θα προλαμβάνονταν με εμβόλια, σύμφωνα με μελέτη της ιατρικής επιθεώρησης . Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι 1,2 εκατομμύριο παιδιά κάτω των πέντε, πεθαίνουν ετησίως από τον στρεπτόκοκκο και τον αιμόφιλο της γρίπης.

Για αμφότερες, υπάρχουν αποτελεσματικά εμβόλια, αλλά η χρήση του εμβολίου για τον αιμόφιλο της γρίπης --ελλείψει κονδυλίων-- μόλις τελευταία προωθείται προς τις φτωχές χώρες. Επιπλέον, επιστήμονες λένε ότι ο εμβολιασμός για τον πνευμονιόκοκκο --από έλλειψη κρατικού χρήματος πάλι-- δεν περιλαμβάνεται στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμών σε ικανό αριθμό αναπτυσσόμενων κρατών.

Οι δέκα σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις του 2008

Για ενδέκατη συνεχή χρονιά, η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανακοίνωσε τις δέκα σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις που έλαβαν χώρα το 2008. Μαζικές εκτοπίσεις άμαχων πληθυσμών, βία, πείνα, αρρώστιες, παντελής έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης... είναι ορισμένα μόνο από τα χαρακτηριστικά τους.

Σομαλία: Η ανθρωπιστική καταστροφή χειροτερεύει

Ενώ ήδη παλεύουν να επιβιώσουν με ελάχιστή ή και μηδαμινή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, οι Σομαλοί βιώνουν τα χειρότερα κρούσματα βίας της τελευταίας δεκαετίας, με ανθρώπους στα κεντρικά και νότια τμήματα της χώρας να ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες.

Το ιατροφαρμακευτικό σύστημα της χώρας έχει καταρρεύσει και η Σομαλία διαθέτει κάποιους από τους χειρότερους δείκτες υγείας στον κόσμο: μία στις δέκα γυναίκες πεθαίνει κατά τη γέννα και πάνω από ένα στα πέντε παιδιά χάνουν τη ζωή τους πριν φτάσουν την ηλικία των πέντε ετών.

Ο παιδικός υποσιτισμός επιδεινώθηκε εξαιτίας του πολέμου.

Η ραγδαία άνοδος των τιμών βασικών ειδών διατροφής και η παρατεταμένη ξηρασία που έπληξε τη χώρα, έκαναν την κατάσταση ακόμα πιο τραγική.


Μιανμάρ: Διεθνής αδιαφορία

Στις 2 Μαΐου του 2008, ο κυκλώνας Ναργκίς επανέφερε τη Μιανμάρ στο προσκήνιο, αφού κατέστρεψε το δέλτα του ποταμού Irrawaddy και άφησε πίσω του περίπου 130.000 αγνοούμενους ή νεκρούς.

Η καταστροφή αποτέλεσε το τελειωτικό χτύπημα για έναν λαό ξεχασμένο από τον έξω κόσμο, που ζει σε στρατιωτικό καθεστώς από το 1962.

Χρόνιες και άμεσες ιατρικές ανάγκες παρέμειναν ακάλυπτες –κατάσταση που επιδεινώθηκε από την παντελή έλλειψη επενδύσεων τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τη διεθνή κοινότητα.

Οι δαπάνες για τη δημόσια υγεία έφταναν τα 0.70 δολάρια ανά άτομο το 2007, μόλις το 0,7% του ΑΕΠ της χώρας.

Το επίπεδο της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας ανερχόταν στα 3 δολάρια το άτομο, το χαμηλότερο επίπεδο παγκοσμίως.

Η επιλεκτική αδιαφορία στις ανάγκες της χώρας, ειδικά στις περιοχές όπου το HIV/AIDS, η φυματίωση και η ελονοσία θερίζουν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές ετησίως, είναι πρωτοφανής.

Ζιμπάμπουε: Βία και οικονομική κατάρρευση

Οι πρώτοι μήνες του 2008 αποτέλεσαν περίοδο περαιτέρω οικονομικής κατάρρευσης και πολιτικής βίας στη Ζιμπάμπουε.

Ενώ η χώρα βρίσκεται σε κρίση επί χρόνια, η κατάσταση χειροτέρευσε.

Ο πληθωρισμός πλέον ανέρχεται στο 231.000.000%, ενώ σημειώνονται ελλείψεις σε βασικά είδη διατροφής, καταπίεση στους οπαδούς της αντιπολίτευσης και περιορισμοί στην πρόσβαση των ανθρωπιστικών οργανώσεων μετά τις εκλογές του Ιουνίου.








Λ. Δ. Κονγκό: Πολίτες παγιδευμένοι στον πόλεμο

Με την επανεκκίνηση των εχθροπραξιών τον Σεπτέμβριο του 2007 στο Βόρειο Κίβου, μαζικές εκτοπίσεις πληθυσμών έχουν λάβει χώρα στην περιοχή.

Η συμφωνία κατάπαυσης πυρός που υπογράφτηκε τον Ιανουάριο του 2008 δεν τηρήθηκε και, στο τέλος Αυγούστου, μεγάλης κλίμακας συγκρούσεις ξέσπασαν εκ νέου στην περιοχή μεταξύ ανταρτών και του στρατού της Λ. Δ. του Κονγκό, παρά την παρουσία στη χώρα της μεγαλύτερης ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, MONUC.








Αιθιοπία: Άμεση ανάγκη παροχής βοήθειας στις σομαλικές περιοχές της χώρας

Η κλιμακούμενη βία και οι ιδιαίτερα σκληρές κλιματικές συνθήκες μετατρέπουν την καθημερινότητα σε διαρκή αγώνα επιβίωσης για τους πληθυσμούς των σομαλικών περιοχών της Αιθιοπίας.

Ανάμεσα σε ομάδες επαναστατών που κινούνται στη περιοχή και τις κυβερνητικές δυνάμεις που μάχονται τους επαναστάτες, ο μεγάλος αυτός νομαδικός πληθυσμός απομονώνεται ολοένα και περισσότερο από την κάλυψη των βασικών του αναγκών και την ανθρωπιστική βοήθεια.








Πακιστάν: Θάνατοι και διωγμοί πολιτών, καθώς η διαμάχη εντείνεται στο Βορειοδυτικό Πακιστάν

Οι συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και αντικυβερνητικών ομάδων στη Βορειοδυτική Συνοριακή Επαρχία και τις Ομοσπονδιακά Διοικούμενες Φυλετικές Περιοχές του Πακιστάν έχουν ενταθεί κατά τη διάρκεια του 2008.

Οι αεροπορικές επιδρομές από τις ΗΠΑ έχουν αυξήσει την ανασφάλεια.

Τον Αύγουστο, χιλιάδες Πακιστανοί εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας.

Την ίδια περίοδο, ο πακιστανικός στρατός ξεκίνησε απελάσεις Αφγανών προσφύγων.





Σουδάν: Βία χωρίς τέλος

Το Σουδάν υποφέρει από δύο ανθρωπιστικές κρίσεις – την κατάσταση στο Νταρφούρ και τις συνέπειες του δεκαετούς εμφύλιου πολέμου στο Νότο.

Το 2008, το Νταρφούρ παρέμεινε η περιοχή που χρειάστηκε την αποστολή της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο. Πάνω από 80 οργανώσεις και 15.000 εθελοντές βοήθησαν το 1/3 του πληθυσμού που έχει εκτοπιστεί λόγω των συγκρούσεων.

Ωστόσο, παρά τις διεθνείς προσπάθειες, χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν χωρίς ελπίδα.






Ιράκ: Άμεση ανάγκη βοήθειας

Στο Ιράκ, 4 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τον πόλεμο και οι μισοί από αυτούς είναι παγιδευμένοι στο εσωτερικό της χώρας, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Κάποια βελτίωση έχει σημειωθεί τους τελευταίους 18 μήνες, καθώς τα επίπεδα βίας έχουν μειωθεί.

Παρόλα αυτά, η κατάσταση στο Ιράκ είναι αβέβαιη και πολλοί άνθρωποι ζουν ακόμα υπό την απειλή της βίας.








Παιδικός Υποσιτισμός

Λιγότερο ορατή, περισσότερο θανατηφόρα και επίμονη είναι η ανθρωπιστική κρίση του παιδικού υποσιτισμού.

Ενώ η μάχη κατά της πείνας αφορά στην πρόσβαση στη τροφή σε επαρκή ποσότητα, η μάχη κατά του υποσιτισμού εξαρτάται και από την εξασφάλιση τροφής με επαρκή διατροφική αξία.

Για τα μικρά, υποσιτισμένα παιδιά, τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία είναι απαραίτητα για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους.








HIV/AIDS – Φυματίωση

Κάθε χρόνο, η φυματίωση προκαλεί το θάνατο 1,7 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η φυματίωση είναι πιο διαδεδομένη σε χώρες με υψηλά ποσοστά AIDS, ιδιαίτερα στη νότια Αφρική και αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια θανάτου ασθενών με HIV/AIDS.

Η φυματίωση είναι 50 φορές πιθανότερο να εκδηλωθεί σε ασθενείς με ΑIDS.

Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2009

Παρουσιάζει ρεκόρ ο υποσιτισμός το 2009

Το 2009 θα ξεπεραστεί λόγω της οικονομικής κρίσης το ιστορικό όριο του ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων στον κόσμο που υποσιτίζονται, ανακοίνωσε σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). "Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει συμβεί το ένα έκτο της ανθρωπότητας να είναι θύμα υποσιτισμού", σημειώνει ο FAO σε προκαταρκτική έκθεσή του για την έλλειψη διατροφικής ασφάλειας.

"Η ανθρωπότητα θα έχει 1,20 δισεκατομμύριο ανθρώπους που θα υποφέρουν από την πείνα" στο τέλος της χρονιάς, προσθέτει ο FAO και υπογραμμίζει ότι πρόκειται για "ιστορικό επίπεδο".

Η κατάσταση αυτή "δεν είναι αποτέλεσμα μιας κακής σοδειάς σε παγκόσμιο επίπεδο", αλλά οφείλεται "στην παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία προκάλεσε ελάττωση των εισοδημάτων και απώλειες θέσεων εργασίας, μειώνοντας την πρόσβαση των φτωχών στα τρόφιμα", επισημαίνει.

"Δεδομένων κυρίως των σοκ από την οικονομική κρίση και των συχνά ανεβασμένων τιμών των προϊόντων διατροφής σε εθνικό επίπεδο, ο αριθμός των θυμάτων της πείνας αναμένεται να αυξηθεί παγκοσμίως κατά περίπου 11%", σύμφωνα με τις προβλέψεις του FAO, οι οποίες στηρίζονται σε μελέτη της υπηρεσίας Οικονομικών Ερευνών του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας.

Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό, "σχεδόν το σύνολο των ανθρώπων που υποσιτίζονται ζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες".

Τα θύματα του υποσιτισμού υπολογίζονται σε "642 εκατομμύρια στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, 265 εκατομμύρια στην υποσαχάρεια Αφρική, 53 εκατομμύρια στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, 42 εκατομμύρια στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και σε 15 εκατομμύρια στις αναπτυγμένες χώρες".

Ο αριθμός των ανθρώπων που υποσιτίζονται στον κόσμο αυξήθηκε από 825 εκατομμύρια την περίοδο 1995-1997 σε 873 εκατομμύρια την περίοδο 2004-2006, σύμφωνα με τον FAO.

Οξύνεται διεθνώς το πρόβλημα της πείνας

Το πρόβλημα της πείνας έχει επιδεινωθεί παγκοσμίως εξαιτίας της αύξησης των τιμών των βασικών ειδών διατροφής στο διάστημα 2007-2009 και σήμερα πλήττει 923 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκοσμίου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO).

Με βάση τις εκτιμήσεις αυτές περίπου 923 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα παγκοσμίως.

To 89% περίπου των ανθρώπων, δηλαδή 750 εκατομμύρια, που υποφέρουν από την πείνα ζουν σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Σε 15 αφρικανικές χώρες η πείνα πλήττει άνω του 35% του πληθυσμού.

Είκοσι δύο χώρες είναι "ιδιαίτερα ευάλωτες" στην άνοδο των τιμών λόγω του υψηλού ποσοστού των χρόνια υποσιτιζόμενων ανθρώπων, της μεγάλης εξάρτησής τους από τις εισαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων (100% σε ορισμένες περιπτώσεις) και από στις εισαγωγές δημητριακών. Πρόκειται για την Ερυθραία, το Νίγηρα, τα νησιά Κομόρες, τη Μποτσουάνα, την Αϊτή, τη Λιβερία, το Μπουρούντι, το Τατζικιστάν, τη Σιέρα Λεόνε, τη Ζιμπάμπουε, την Αιθιοπία, τη Ζάμπια, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Μοζαμβίκη, την Τανζανία, τη Γουινέα-Μπισάου, τη Μαδαγασκάρη, το Μαλάουι, την Καμπότζη, τη Βόρεια Κορέα, τη Ρουάντα και την Κένυα.

Ο δείκτης FAO των τιμών των ειδών διατροφής δείχνει αύξηση κατά 12% το 2006 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κατά 24% το 2007 και μια έκρηξη των τιμών κατά 50% κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2008. Σύμφωνα με το FAO, η αύξηση που καταγράφηκε μετά το 2002 είναι η μεγαλύτερη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Σύμφωνα με το FAO, χρειάζονται περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ώστε να υπάρξουν εγγυήσεις για τη διατροφική ασφάλεια και για να δοθεί ώθηση στον αγροτικό τομέα, ο οποίος έχει παραμεληθεί χρόνια στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την πείνα.

Σύμφωνα με το ΡΑΜ (Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα), η διεθνής βοήθεια σε τρόφιμα μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, τη στιγμή που όλο και περισσότερες χώρες έχουν επείγουσα ανάγκη αυτής της βοήθειας.

Υπάρχει περίπτωση να πεινάσουμε;

Οι τιμές των δημητριακών στον κόσμο έχουν εκτοξευτεί. Η τιμή του ρυζιού έχει διπλασιαστεί από πέρυσι, του σιταριού έχει τριπλασιαστεί, ενώ σημαντικές είναι οι αυξήσεις στις τιμές του τσαγιού, του κακάο, του καφέ, των γαλακτοκομικών, των φρούτων και λαχανικών... Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν από πέρυσι κατά 40%. Η Ευρώπη παλεύει ήδη με τον φόβο μιας επικείμενης επισιτιστικής κρίσης – το καλάθι της νοικοκυράς έχει το υψηλότερο κόστος από καταβολής Ε.Ε., ο πληθωρισμός καλπάζει και οι ευρωπαικές εταιρίες χάνουν(εξαιτίας της διαρκώς αυξανόμενης τιμής του ευρώ) την ανταγωνιστικότητά τους στην διεθνή αγορά, με αποτέλεσμα τα κέρδη τους να συρρικνώνονται. Η οικονομική επιβράδυνση είναι εδώ...Για πρώτη φορά ύστερα απο καιρό εμφανίζεται μείωση της οικ.ανάπτυξης.
Ποιές είναι όμως οι αιτίες για αυτή την κρίση που πέρα απο οικονομική τείνει να γίνει και επισιτιστική;

* Η συνεχής αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού κι η συνεχής μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
* Η καταστροφή του κλίματος, που προκαλεί ορισμένες μη αναστρέψιμες απώλειες καλλιεργήσιμης γης, λόγω ξηρασίας, πλημμυρών, θυελλών και διάβρωσης.
* Οι μεταβαλλόμενες διατροφικές συνήθειες μετατρέπουν εμμέσως όλο και περισσότερους αγρούς και παρθένα δάση σε βοσκότοπους.
* Η Παγκόσμια Τράπεζα ζητεί από τις αναπτυσσόμενες χώρες μεταρρυθμίσεις στην αγορά τους, δημιουργώντας ζημιές στην τοπική γεωργία.
* Κερδοσκόποι ανεβάζουν τις τιμές των πρώτων υλών, κι η αύξηση της τιμής του πετρελαίου οδηγεί με τη σειρά της στην καλλιέργεια «ενεργειακών φυτών» στη θέση αραβοσίτου διατροφής.
* Εκατομμύρια θύματα εμφυλίων χρειάζονται διατροφική βοήθεια, και μ' αυτό αποκλείονται ως καταναλωτές.

Στα παραπάνω δεν πρέπει να παραλείψουμε και αιτίες όπως:

* Το Ιράκ και το Σουδάν, «σιτοβολώνες» κάποτε της Αραβίας, εξαρτώνται σήμερα από το διεθνές επισιτιστικό πρόγραμμα.
* Η γιγαντιαία αύξηση ζήτησης τροφίμων από Κίνα και Ινδία.Και οι δύο χώρες κάνουν μεγάλες εισαγωγές τροφίμων και πολλές χώρες καθιέρωσαν ποσοστώσεις (quotas) στα προϊόντα εξαγωγής τους, ως προληπτικό μέτρο αποφυγής λιμοκτονίας των πληθυσμών τους.

Κάποιοι σε όλα τα παραπάνω κάνουν λόγο και για τις αρνητικές συνέπειες της δημιουργίας βιο-καυσίμων. Πιστεύω οτι η οικολογική μου συνείδηση είναι αρκετά ανεπτυγμένη και ομολογώ οτι αρχικά βρήκα τα βιο-καυσιμα ως μια εξαιρετική ιδέα.Διαβάζοντας όμως τις δηλώσεις του προέδρου του Ινστιτούτου Πολιτικής της Γης, Lester Brown προβληματίστηκα. Λέει:«Για να γεμίσει το ρεζερβουάρ ενός SUV -κάπου 80 λίτρα- με βιο-αιθανόλη, απαιτείται ποσότητα σπόρων δημητριακών που θα μπορούσε να θρέψει ένα άτομο για έναν ολόκληρο χρόνο».

Μήπως τελικά έχει «βάση» η κραυγή του Ινδού υπουργού Οικονομικών, ότι «σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν πείνα και φτώχεια, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πολιτική μετατροπής των σπόρων που προορίζονται για τροφή σε βιοκαύσιμα».

Δεν πρέπει να ξεχνάμε οτι για διάστημα αρκετών χρόνων, οι τιμές ρυζιού, αραβοσίτου και σιτηρών είχαν παραμείνει σταθερές,όμως την τελευταία τριετία αυξήθηκαν κατά 181%. Σταδιακά, σχηματίζεται μια στενωπός με σοβαρότερες ίσως συνέπειες απ' ό,τι η κρίση στις οικονομικές αγορές - αφού οι φτωχοί δεν έχουν τίποτε άλλο να χάσουν. Κι έχουν απεριόριστη οργή.

Η οργή εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη. Στο Κάιρο, ο στρατός ανέλαβε την επείγουσα παρασκευή και διανομή ψωμιού, ύστερα από τις μεγάλες διαδηλώσεις που ξέσπασαν τις τελευταίες εβδομάδες. Στην Μπούρκινα Φάσο και σε άλλα κράτη της Αφρικής, διαδηλώσεις απελπισίας ξεσπούν σε καθημερινή βάση. Στην εύρωστη Μαλαισία, ο κυβερνητικός συνασπισμός κινδυνεύει να χάσει την εξουσία λόγω των ταραχών.

Ακόμη και στην Ταϊλάνδη, που παράγει 10 εκατομμύρια τόνους πλεόνασμα ρυζιού και είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο, τα σούπερ μάρκετ ανάρτησαν πινακίδες στα ράφια τους, περιορίζοντας την ποσότητα ρυζιού, που μπορεί να αγοράσει ο κάθε πελάτης.Στην Ινδονησία, η κυβέρνηση αναθεώρησε τον προϋπολογισμό του 2008, φοβούμενη διαδηλώσεις και ενίσχυσε τις επιδοτήσεις στα είδη διατροφής με 280 εκατ. δολάρια.

Στη Σενεγάλη, την αρχαιότερη και σταθερότερη δημοκρατία της Αφρικής, η αστυνομία χρησιμοποίησε βία για να διαλύσει μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά των τιμών στα τρόφιμα. Το Μεξικό έζησε ένα πρωτοφανές κύμα διαδηλώσεων, λόγω αύξησης της τιμής του καλαμποκιού, ενώ βίαια επεισόδια σημειώθηκαν στο Ουζμπεκιστάν, την Υεμένη, τη Γουινέα, τη Μαυριτανία.

Πολλές οικογένειες έχουν μειώσει τα τρία γεύματα σε ένα, κι αυτά περικεκομμένα. Οι τροφές γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες κι ακριβότερες -για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι ήδη απρόσιτες, και εκατομμύρια άνθρωποι πηγαίνουν κάθε βράδυ για ύπνο νηστικοί.Αυτοί που ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα έχουν σχεδόν μηδενικές πιθανότητες να επιβιώσουν, ενώ ο αριθμός τους θα αυξηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια κατά 600 εκατομμύρια.

Μια θετική εξέλιξη είναι οτι ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Robert B. Zoellick, απηύθηνε έκκληση για μια «Νέα Συμφωνία Παγκόσμιας Επισιτιστικής Πολιτικής», ένα «New Deal» που θα αποσκοπεί στην ενίσχυση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα στις φτωχές χώρες, τη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικά αγαθά στα σχολεία και στους χώρους εργασίας και στη στήριξη των μικροκαλλιεργητών. Ο Zoellick κάλεσε τη διεθνή κοινότητα «να κάνει πράξη τα λόγια της και να δώσει χρήματα», τα 500 εκατομμύρια δολάρια που έχει ζητήσει η Παγκόσμια Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) ώς την 1η Μαΐου.

Χαρακτηριστικό είναι οτι τα νοικοκυριά δαπανούν 10-20% του προϋπολογισμού τους για τρόφιμα, ενώ στις φτωχές χώρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι μεταξύ 60 και 90%.
Εν τω μεταξύ το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα: Ή να μειώσει τον αριθμό των επισιτιζόμενων κατά 40% ή να περικόψει τις μερίδες τους κατά 40%, καθώς κάθε εβδομάδα βρίσκεται με έλλειμμα –πλέον– εκατομμυρίων δολαρίων.

Εδώ το κεφαλαιώδες ερώτημα είναι λοιπόν το ακόλουθο.Υπάρχει τελικά πράγματι τόσο μεγάλη έλλειψη τροφίμων που να δικαιολογεί αυτή την κρίση;

Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Οκλαντ, υπάρχουν αρκετά τρόφιμα στον κόσμο για να καλυφθούν πλήρως οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού. Αρκετές τριτοκοσμικές χώρες ζητούν σήμερα βοήθεια όχι γιατί υπάρχει έλλειψη τροφίμων, αλλά γιατί τα τρόφιμα είναι ακριβά. Είναι γνωστό ότι οι πολιτικές των ανεπτυγμένων χωρών προς τις αναπτυσσόμενες, καταστρέφουν τις αγροτικές οικονομίες τους, ενώ τα προγράμματα διανομής σε τρόφιμα (που λειτουργούν ως μηχανή διανομής τροφίμων και όχι ως... μηχανισμός ανάπτυξης και εδραίωσης της γεωργίας στις χώρες αυτές) πλήττουν την τροφική αυτοδυναμία τους.

Οι επόμενοι μήνες προδιαγράφονται δυσοίωνοι και η εξοδος απο αυτή την κρίση δύσκολή.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να προσπαθήσει να βρει επειγόντως ολοκληρωμένη και συντονισμένη λύση στο πρόβλημα, γιατί τα δυσκολότερα ακόμη δεν ήρθαν.

Η διευθέτησή του προβλήματος αυτού δεν θα μπορούσε να είναι επιτακτικότερη.

Η οικονομική κρίση εντείνει το φάσμα της πείνας, προειδοποιεί ο ΟΗΕ

Διαδηλωτές έξω από τη σύνοδο διαμαρτυρήθηκαν για την πείνα, τα «μεταλλαγμένα» τρόφιμα και τα βιοκαύσιμα.

Η παγκόσμια επισιτιστική κρίση κινδυνεύει να επιδεινωθεί εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης και της αστάθειας των τιμών στα αγροτικά προϊόντα, προειδοποίησε ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ.

«Έχουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους που πεινούν στον κόσμο» δήλωσε ο Ντιούφ κατά την έναρξη διήμερης διεθνούς διάσκεψης για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια που πραγματοποιείται στη Μαδρίτη. «Η οικονομική αβεβαιότητα κινδυνεύει να επιβραδύνει τις επενδύσεις των αγροτών και να επιφέρει σημαντική μείωση της παραγωγής το 2009-2010» επισήμανε.

Σχεδόν 960 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο υποσιτίζονται, ενώ τουλάχιστον άλλοι 100.000 πεθαίνουν καθημερινά από αιτίες που σχετίζονται με την πείνα, δείχνουν τα στοιχεία του ΟΗΕ.

Οι εκπρόσωποι των 95 χωρών που μετέχουν στη διάσκεψη θα συγκεκριμενοποιήσουν τις δεσμεύσεις που έλαβαν στη σύνοδο της Ρώμης τον Ιούνιο του 2008. Η «διακήρυξη της Μαδρίτης» στην οποία θα καταλήξουν ορίζει τις δεσμεύσεις τους για τον περιορισμό της πείνας σε όλο τον κόσμο.

Στη σύνοδο της Ρώμης, οι χώρες-μέλη του FAO είχαν δεσμευτεί να μειώσουν κατά το ήμισυ, έως το 2015, τον αριθμό των ανθρώπων που πεινούν. Οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν ανταποκρίθηκαν πλήρως στις δεσμεύσεις τους και περιορίστηκαν σε πολύ μικρότερες οικονομικές παροχές.

Η επισιτιστική ανασφάλεια και οι υψηλές τιμές των τροφίμων απειλούν την ευημερία και την ασφάλεια πολλών αναπτυσσόμενων χωρών. Δεσμευόμαστε να αναπτύξουμε μια νέα συνεργασία με τις δωρήτριες χώρες, τις αναπτυσσόμενες χώρες, τις υπηρεσίες του ΟΗΕ, τις ΜΚΟ, τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να συντονίσουμε καλύτερα την πολιτική για την επίτευξη των Στόχων της Χιλιετίας.

Έξω από το συνεδριακό κέντρο της διάσκεψης συγκεντρώθηκαν διαδηλωτές που διαμαρτυρήθηκαν για την παγκόσμια πείνα, τα «μεταλλαγμένα» τρόφιμα και τα βιοκαύσιμα, τα οποία κατηγορούνται ότι οδηγούν σε αυξήσεις τιμών στα γεωργικά προϊόντα.

Πείνα: η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα

Η πείνα πιθανόν να γίνει η μεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία του αιώνα, καθώς η κλιματική αλλαγή έχει αρνητικές επιπτώσεις στις καλλιέργειες εκατομμυρίων αγροτών, αποκαλύπτει μελέτη επιστημόνων.

Οι εποχές αναμένονται συρρικνωθούν κατά πολύ και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πρόκειται να συμβαίνουν συχνότερα.

Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τις ετήσιες συγκομιδές παγκοσμίως, με καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Η μελέτη αναφέρει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στο κοντινό μέλλον είναι πιθανό, να αυξήσει τη πείνα στις φτωχότερες χώρες, που αντιμετωπίζουν ήδη πολλά προβλήματα επιβίωσης.

Εκατομμύρια αγρότες θα αναγκαστούν να σταματήσουν τις παραδοσιακές καλλιέργειες τροφίμων, καθώς οι εποχές του χρόνου έχουν αρχίσει ήδη και συρρικνώνονται.

Οι αγρότες σε ολόκληρο τον κόσμο, ήδη παρατηρούν τις αλλαγές που συμβαίνουν στις καιρικές συνθήκες που οδηγούν στη φτώχεια, τη πείνα και στη κακή ποιότητα ζωής.

Οι επιστήμονες συλλέξανε στοιχεία από 15 χώρες και παρατήρησαν ότι οι βροχοπτώσεις είναι πιο σύντομες στη διάρκεια, η δύναμη του αέρα που προκαλεί καταιγίδες και θύελλες έχει αυξηθεί καθώς και οι πυκνές ομίχλες.

Οι φτωχοί αγρότες από το Μπαγκλαντές μέχρι την Ουγκάντα και τη Νικαράγουα δεν μπορούν πλέον να στηριχτούν στις καλλιέργειες που εδώ και αιώνες ασχολούνταν. Οι εποχές γίνονται πιο θερμές και πιο ξηρές και οι περίοδοι των βροχοπτώσεων μειώνονται κατά πολύ.

Το ρύζι και το σιτάρι, δύο από τις σημαντικότερες συγκομιδές παγκοσμίως που εξαρτώνται εκατομμύρια άνθρωποι, παρουσιάζουν μεγάλες μειώσεις στις παραγωγές. Η παραγωγή σιταριού αναμένεται να μειωθεί κατά 15% ή και περισσότερο μέχρι το 2020, στο μεγαλύτερο μέρος της Υποσαχάριας Αφρικής και στην Ινδία.

Η μελέτη τεκμηριώνει επίσης ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη παραγωγικότητα των εργατών αφού χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν τη δουλειά τους και ιδιαίτερα όσοι εργάζονται στα χωράφια αφού κινδυνεύουν από αφυδάτωση.

Το όριο του ενός δισ. ανθρώπων ξεπερνά φέτος η παγκόσμια πείνα

Οι άνθρωποι που υποσιτίζονται σε όλο τον κόσμο θα ξεπεράσουν το 2009 το ιστορικό όριο του ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, ανακοίνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Η επιδείνωση της κατάστασης αποδίδεται στην οικονομική κρίση.

Τα θύματα της πείνας αναμένεται να αυξηθούν φέτος σε παγκόσμιο επίπεδο κατά περίπου 11% στα 1,02 δισ., εκτιμά ο FAO, βασισμένος σε μελέτη της υπηρεσίας Οικονομικών Ερευνών του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας.

«Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει συμβεί το ένα έκτο της ανθρωπότητας να είναι θύμα υποσιτισμού» σημειώνει ο FAO σε προκαταρκτική έκθεση του για την έλλειψη διατροφικής ασφάλειας.

«Η σιωπηλή κρίσης της πείνας [...] αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη και την ασφάλεια» δήλωσε στη Ρώμη ο γενικός διευθυντής του FAO Ζακ Ντιούφ.

Η κατάσταση αυτή «δεν είναι αποτέλεσμα μιας κακής σοδειάς σε παγκόσμιο επίπεδο», αλλά οφείλεται «στην παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία προκάλεσε ελάττωση των εισοδημάτων και σε απώλειες θέσεων εργασίας, μειώνοντας την πρόσβαση των φτωχών στα τρόφιμα».

Το σύνολο σχεδόν των υποσιτιζόμενων ζει στις αναπτυσσόμενες χώρες, το πρόβλημα όμως είναι αισθητό και στις ανεπτυγμένες, όπου 15 εκατ. άτομα δεν βρίσκουν αρκετά τρόφιμα.

Τα θύματα υπολογίζονται σε «642 εκατομμύρια στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, 265 εκατομμύρια στην υποσαχάρια Αφρική, 53 εκατομμύρια στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, 42 εκατομμύρια στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και σε 15 εκατομμύρια στις αναπτυγμένες χώρες».

Gay Mitchell: "Από εγωισμό και αλτρουισμό πρέπει να βοηθήσουμε τον τρίτο κόσμο"

Οι άνθρωποι στις χώρες του τρίτου κόσμου δαπανούν μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους για τροφή και πλήττονται από την παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Αύριο η κοινοβουλευτική επιτροπή Ανάπτυξης διοργανώνει μια ειδική συνεδρίαση, παρουσία διεθνών εμπειρογνωμόνων, που θα εστιάσει σε μια πρόταση διάθεσης χρημάτων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό στην παραγωγή τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες και την προσφορά επείγουσας επισιτιστικής βοήθειας. Μιλήσαμε με τον εισηγητή σχετικής έκθεσης Gay Mitchell.

Κύριε Mitchell, υποστηρίζετε την πρόταση χρήσης κονδυλίων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό για τη γεωργία με σκοπό την ενίσχυση των αναπτυσσόμενων χωρών κατά τη διάρκεια της κρίσης στα τρόφιμα. Γιατί χρειάζονται αυτά τα χρήματα και πώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν;

Πρώτα απ'όλα, αυτά τα χρήματα είναι διαθέσιμα από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επιδοτήσεις σε περίπτωση που πέσουν οι τιμές των γεωργικών προϊόντων. Ωστόσο, οι τιμές των τροφίμων δεν έχουν μειωθεί. Επομένως τα χρήματα αυτά δεν πρόκειται να δαπανηθούν και θα έπρεπε κανονικά να επιστραφούν στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υπάρχει όμως ένα τεράστιο πρόβλημα στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Μέχρι και εξεγέρσεις έχουν γίνει λόγω της κρίσης στα τρόφιμα. Μερικές χώρες που ήταν ανέκαθεν εξαγωγείς ρυζιού τώρα εισάγουν, και μάλιστα με χαμηλό κόστος εισαγωγής, κάτι που συνεπάγεται μεγάλη απώλεια χρημάτων.

Ο δείκτης των τιμών των τροφίμων αυξήθηκε κατά περισσότερο από 40 τοις εκατό πέρσι, κάτι που όλοι μας μπορούμε να δούμε στα σουπερμάρκετ. Φανταστείτε τι σημαίνει αυτό για τους ανθρώπους που ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες και ήδη υποφέρουν από υποσιτισμό! Σύμφωνα με εκτιμήσεις, για την αντιμετώπιση του προβλήματος μεσοπρόθεσμα χρειάζονται περίπου 18 επιπλέον δισεκατομμύρια ευρώ.

Αυτό που είπε η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ότι θα προσπαθήσει να βρει 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα 2 ή 3 χρόνια. Επομένως τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν στις τρίτες χώρες το ποσό που ισοδυναμεί μ'αυτό το δισεκατομμύριο που θα πήγαινε κανονικά στη γεωργία.

Μερικά από τα λεφτά αυτά θα χρησιμοποιηθούν για να δοθεί φαγητό στο λαό, επειδή τα αποθέματα σιτηρών για παράδειγμα έχουν ελαττωθεί σε πρωτάκουστα επίπεδα. Το μεγαλύτερο μέρος όμως του ποσού θα χρησιμοποιηθεί για πράγματα όπως είναι οι σπόροι, τα λιπάσματα και τα αρδευτικά έργα, έτσι ώστε οι χώρες αυτές να μπορέσουν να αναπτυχθούν και να αυξήσουν την παραγωγή τροφίμων τους.

Πώς μπορεί να διασφαλίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι τα χρήματα αυτά θα φθάσουν σε εκείνους που τα έχουν πραγματικά ανάγκη;

Ο Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι διεθνείς παράγοντες ήδη προσπαθούν τώρα να καθορίσουν ποιες είναι οι φτωχότερες χώρες με τις μεγαλύτερες ανάγκες.

Αυτό πρέπει να γίνει πολύ γρήγορα, γιατί αλλιώς δεν θα φθάσουν τα λεφτά έγκαιρα σε όσους τα χρειάζονται. Σε λίγο είναι περίοδος συγκομιδής, γι'αυτό και ο προσεχής Μάρτιος είναι σημαντική ημερομηνία. Εάν ψηφίσουμε τώρα υπέρ της χορήγησης αυτών των χρημάτων στο Κοινοβούλιο, θα είμαστε σε θέση να δεσμευτούμε ότι θα δαπανήσουμε 750 εκατομμύρια ευρώ φέτος -εγκαίρως για την συγκομιδή του επόμενου έτους.

Πώς θα γίνει ο έλεγχος και η παρακολούθηση της χρήσης των κεφαλαίων;

Όπως λέω στην έκθεσή μου, πρέπει να έχουμε πλήρη διαφάνεια και υπευθυνότητα, καθώς και ανεξάρτητη αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο τα χρήματα θα δαπανηθούν.

Επιμένουμε στη σύνταξη τακτικών εκθέσεων. Θέλουμε να έχουμε γνώση όλων των εγγράφων πριν ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις και να λογοδοτούν τα άλλα κοινοτικά όργανα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Και οι Ευρωπαίοι πλήττονται από την άνοδο των τιμών των τροφίμων... Γιατί να μη βοηθήσουμε τις φτωχές οικογένειες της Ευρώπης;

Πρώτα από όλα, υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Γι'αυτούς είναι κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου.

Δεύτερον, είμαστε πραγματικά πίσω όσον αφορά τους αναπτυξιακούς στόχος της χιλιετίας για τον τερματισμό της πείνας και του υποσιτισμού. Είναι σαν να έχουμε ξεχάσει τον υποσιτισμό.

Τρίτον, εάν μπορέσουμε να αυξήσουμε την παραγωγή τροφίμων του αναπτυσσόμενου κόσμου, παράλληλα θα επηρεάσουμε τη διεθνή κατάσταση, κάτι που επίσης θα μας βοηθήσει. Υπάρχουν επομένως εγωιστικοί και αλτρουιστικοί λόγοι για να βοηθήσουμε τον τρίτο κόσμο.

Πρέπει να ταϊσουμε τους πεινασμένους

Πρέπει οι πλούσιες χώρες να καλύψουν το αίτημα του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ (PAM) για τη χορήγηση επιπλέον βοήθειας 755 εκατομμυρίων δολαρίων.

Πρέπει να συσταθεί ένας πυρήνας αντιμετώπισης της κρίσης, ο οποίος να συσπειρώνει τους επικεφαλής υπηρεσιών του ΟΗΕ, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Οι επικεφαλής των διεθνών οργανισμών ζήτησαν από τα κράτη να μην προσφεύγουν σε περιορισμούς στις εξαγωγές τους για να εγγυηθούν τη δική τους διατροφική ασφάλεια, διότι οι έλεγχοι αυτοί ενθαρρύνουν τη συσσώρευση, ωθούν τις τιμές στα ύψη και τιμωρούν τους πιο φτωχούς κατοίκους του πλανήτη.

Με το αίτημα αυτό συντάχθηκε και ο γ.γ. του ΟΗΕ υπενθυμίζοντας ότι ζήτησε από όλα τα κράτη να άρουν άμεσα τα μέτρα αυτά. "Δεν πρόκειται για φυσική καταστροφή, όμως για τους περισσότερους ανθρώπους είναι καταστροφή (...) Οι δωρητές πρέπει να δράσουν τώρα".

Οι τιμές του ρυζιού, που προκάλεσαν αγοραστικό πανικό, διαμαρτυρίες και ανησυχίες όσον αφορά τη διατροφική ασφάλεια, μπορεί να έχουν φτάσει στο ανώτατο επίπεδό τους και να πέσουν τις ερχόμενες εβδομάδες, καθώς οι χώρες σπεύδουν να αυξήσουν την παραγωγή τους.