Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2009

Υπάρχει περίπτωση να πεινάσουμε;

Οι τιμές των δημητριακών στον κόσμο έχουν εκτοξευτεί. Η τιμή του ρυζιού έχει διπλασιαστεί από πέρυσι, του σιταριού έχει τριπλασιαστεί, ενώ σημαντικές είναι οι αυξήσεις στις τιμές του τσαγιού, του κακάο, του καφέ, των γαλακτοκομικών, των φρούτων και λαχανικών... Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν από πέρυσι κατά 40%. Η Ευρώπη παλεύει ήδη με τον φόβο μιας επικείμενης επισιτιστικής κρίσης – το καλάθι της νοικοκυράς έχει το υψηλότερο κόστος από καταβολής Ε.Ε., ο πληθωρισμός καλπάζει και οι ευρωπαικές εταιρίες χάνουν(εξαιτίας της διαρκώς αυξανόμενης τιμής του ευρώ) την ανταγωνιστικότητά τους στην διεθνή αγορά, με αποτέλεσμα τα κέρδη τους να συρρικνώνονται. Η οικονομική επιβράδυνση είναι εδώ...Για πρώτη φορά ύστερα απο καιρό εμφανίζεται μείωση της οικ.ανάπτυξης.
Ποιές είναι όμως οι αιτίες για αυτή την κρίση που πέρα απο οικονομική τείνει να γίνει και επισιτιστική;

* Η συνεχής αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού κι η συνεχής μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
* Η καταστροφή του κλίματος, που προκαλεί ορισμένες μη αναστρέψιμες απώλειες καλλιεργήσιμης γης, λόγω ξηρασίας, πλημμυρών, θυελλών και διάβρωσης.
* Οι μεταβαλλόμενες διατροφικές συνήθειες μετατρέπουν εμμέσως όλο και περισσότερους αγρούς και παρθένα δάση σε βοσκότοπους.
* Η Παγκόσμια Τράπεζα ζητεί από τις αναπτυσσόμενες χώρες μεταρρυθμίσεις στην αγορά τους, δημιουργώντας ζημιές στην τοπική γεωργία.
* Κερδοσκόποι ανεβάζουν τις τιμές των πρώτων υλών, κι η αύξηση της τιμής του πετρελαίου οδηγεί με τη σειρά της στην καλλιέργεια «ενεργειακών φυτών» στη θέση αραβοσίτου διατροφής.
* Εκατομμύρια θύματα εμφυλίων χρειάζονται διατροφική βοήθεια, και μ' αυτό αποκλείονται ως καταναλωτές.

Στα παραπάνω δεν πρέπει να παραλείψουμε και αιτίες όπως:

* Το Ιράκ και το Σουδάν, «σιτοβολώνες» κάποτε της Αραβίας, εξαρτώνται σήμερα από το διεθνές επισιτιστικό πρόγραμμα.
* Η γιγαντιαία αύξηση ζήτησης τροφίμων από Κίνα και Ινδία.Και οι δύο χώρες κάνουν μεγάλες εισαγωγές τροφίμων και πολλές χώρες καθιέρωσαν ποσοστώσεις (quotas) στα προϊόντα εξαγωγής τους, ως προληπτικό μέτρο αποφυγής λιμοκτονίας των πληθυσμών τους.

Κάποιοι σε όλα τα παραπάνω κάνουν λόγο και για τις αρνητικές συνέπειες της δημιουργίας βιο-καυσίμων. Πιστεύω οτι η οικολογική μου συνείδηση είναι αρκετά ανεπτυγμένη και ομολογώ οτι αρχικά βρήκα τα βιο-καυσιμα ως μια εξαιρετική ιδέα.Διαβάζοντας όμως τις δηλώσεις του προέδρου του Ινστιτούτου Πολιτικής της Γης, Lester Brown προβληματίστηκα. Λέει:«Για να γεμίσει το ρεζερβουάρ ενός SUV -κάπου 80 λίτρα- με βιο-αιθανόλη, απαιτείται ποσότητα σπόρων δημητριακών που θα μπορούσε να θρέψει ένα άτομο για έναν ολόκληρο χρόνο».

Μήπως τελικά έχει «βάση» η κραυγή του Ινδού υπουργού Οικονομικών, ότι «σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν πείνα και φτώχεια, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πολιτική μετατροπής των σπόρων που προορίζονται για τροφή σε βιοκαύσιμα».

Δεν πρέπει να ξεχνάμε οτι για διάστημα αρκετών χρόνων, οι τιμές ρυζιού, αραβοσίτου και σιτηρών είχαν παραμείνει σταθερές,όμως την τελευταία τριετία αυξήθηκαν κατά 181%. Σταδιακά, σχηματίζεται μια στενωπός με σοβαρότερες ίσως συνέπειες απ' ό,τι η κρίση στις οικονομικές αγορές - αφού οι φτωχοί δεν έχουν τίποτε άλλο να χάσουν. Κι έχουν απεριόριστη οργή.

Η οργή εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη. Στο Κάιρο, ο στρατός ανέλαβε την επείγουσα παρασκευή και διανομή ψωμιού, ύστερα από τις μεγάλες διαδηλώσεις που ξέσπασαν τις τελευταίες εβδομάδες. Στην Μπούρκινα Φάσο και σε άλλα κράτη της Αφρικής, διαδηλώσεις απελπισίας ξεσπούν σε καθημερινή βάση. Στην εύρωστη Μαλαισία, ο κυβερνητικός συνασπισμός κινδυνεύει να χάσει την εξουσία λόγω των ταραχών.

Ακόμη και στην Ταϊλάνδη, που παράγει 10 εκατομμύρια τόνους πλεόνασμα ρυζιού και είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον κόσμο, τα σούπερ μάρκετ ανάρτησαν πινακίδες στα ράφια τους, περιορίζοντας την ποσότητα ρυζιού, που μπορεί να αγοράσει ο κάθε πελάτης.Στην Ινδονησία, η κυβέρνηση αναθεώρησε τον προϋπολογισμό του 2008, φοβούμενη διαδηλώσεις και ενίσχυσε τις επιδοτήσεις στα είδη διατροφής με 280 εκατ. δολάρια.

Στη Σενεγάλη, την αρχαιότερη και σταθερότερη δημοκρατία της Αφρικής, η αστυνομία χρησιμοποίησε βία για να διαλύσει μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά των τιμών στα τρόφιμα. Το Μεξικό έζησε ένα πρωτοφανές κύμα διαδηλώσεων, λόγω αύξησης της τιμής του καλαμποκιού, ενώ βίαια επεισόδια σημειώθηκαν στο Ουζμπεκιστάν, την Υεμένη, τη Γουινέα, τη Μαυριτανία.

Πολλές οικογένειες έχουν μειώσει τα τρία γεύματα σε ένα, κι αυτά περικεκομμένα. Οι τροφές γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες κι ακριβότερες -για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι ήδη απρόσιτες, και εκατομμύρια άνθρωποι πηγαίνουν κάθε βράδυ για ύπνο νηστικοί.Αυτοί που ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα έχουν σχεδόν μηδενικές πιθανότητες να επιβιώσουν, ενώ ο αριθμός τους θα αυξηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια κατά 600 εκατομμύρια.

Μια θετική εξέλιξη είναι οτι ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Robert B. Zoellick, απηύθηνε έκκληση για μια «Νέα Συμφωνία Παγκόσμιας Επισιτιστικής Πολιτικής», ένα «New Deal» που θα αποσκοπεί στην ενίσχυση της παραγωγικότητας του αγροτικού τομέα στις φτωχές χώρες, τη βελτίωση της πρόσβασης σε βασικά αγαθά στα σχολεία και στους χώρους εργασίας και στη στήριξη των μικροκαλλιεργητών. Ο Zoellick κάλεσε τη διεθνή κοινότητα «να κάνει πράξη τα λόγια της και να δώσει χρήματα», τα 500 εκατομμύρια δολάρια που έχει ζητήσει η Παγκόσμια Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) ώς την 1η Μαΐου.

Χαρακτηριστικό είναι οτι τα νοικοκυριά δαπανούν 10-20% του προϋπολογισμού τους για τρόφιμα, ενώ στις φτωχές χώρες το αντίστοιχο ποσοστό είναι μεταξύ 60 και 90%.
Εν τω μεταξύ το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα: Ή να μειώσει τον αριθμό των επισιτιζόμενων κατά 40% ή να περικόψει τις μερίδες τους κατά 40%, καθώς κάθε εβδομάδα βρίσκεται με έλλειμμα –πλέον– εκατομμυρίων δολαρίων.

Εδώ το κεφαλαιώδες ερώτημα είναι λοιπόν το ακόλουθο.Υπάρχει τελικά πράγματι τόσο μεγάλη έλλειψη τροφίμων που να δικαιολογεί αυτή την κρίση;

Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Οκλαντ, υπάρχουν αρκετά τρόφιμα στον κόσμο για να καλυφθούν πλήρως οι ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού. Αρκετές τριτοκοσμικές χώρες ζητούν σήμερα βοήθεια όχι γιατί υπάρχει έλλειψη τροφίμων, αλλά γιατί τα τρόφιμα είναι ακριβά. Είναι γνωστό ότι οι πολιτικές των ανεπτυγμένων χωρών προς τις αναπτυσσόμενες, καταστρέφουν τις αγροτικές οικονομίες τους, ενώ τα προγράμματα διανομής σε τρόφιμα (που λειτουργούν ως μηχανή διανομής τροφίμων και όχι ως... μηχανισμός ανάπτυξης και εδραίωσης της γεωργίας στις χώρες αυτές) πλήττουν την τροφική αυτοδυναμία τους.

Οι επόμενοι μήνες προδιαγράφονται δυσοίωνοι και η εξοδος απο αυτή την κρίση δύσκολή.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να προσπαθήσει να βρει επειγόντως ολοκληρωμένη και συντονισμένη λύση στο πρόβλημα, γιατί τα δυσκολότερα ακόμη δεν ήρθαν.

Η διευθέτησή του προβλήματος αυτού δεν θα μπορούσε να είναι επιτακτικότερη.